Секако, преку овие народни бисери, владетелите го создадоа вистинскиот амбиент за нивната филозофија на делување дека „ако не крадеш, те нарекуваат неспособен“ и ако те фатат со праз во раце „не е крајот на светот, секој го прави тоа.“ Оваа перфидна нормализација не прави сите соучесници затоа што не само што ги издигнавме крадците на пиедесталот на општеството, оставајќи ја нашата и судбината на нашите деца во нивни раце, туку и честопати ги претворавме во модели на успех, симболи на општествени достигнувања и примери, кои треба да се следаат.
Пишува: Сефер Селими Jr.
Политиката во развојните или кревките демократии често функционира повеќе како перцепција отколку како конкретна акција, координирана и со стратегии засновани на добро осмислени политики и со јасни показатели за мерење на успехот во реалниот живот на граѓаните. Така, политичарите на овие држави, вклучително и Северна Македонија, своето политичко дејствување главно го засноваат на политичка реторика и партиска демагогија, камуфлирани да му служат на трендот на очекување на граѓаните и меѓународните партнери, со цел да влијаат и да создадат перцепција дека работите се движат кон тоа очекување.
Толку години веќе во Северна Македонија, меѓу многуте проблеми, системски и систематски неуспеси во државниот апарат за обезбедување јавни услуги, со многу турбуленции во стратешкото определување на геополитичката ориентација и со многу општествено- економските предизвици, главниот виновник е од каде потекнуваат сето тоа, детерминирана е корупцијата, проширена на сите нивоа на власта и речиси во секоја пора на општеството. Еден дел од оваа корупција стана модус операнди и речиси никој веќе не ја гледа како нешто незаконско или криминално, па дури и го доживува како такво. Во разговорите често го среќавам како највисока точка на очај сумирана во фразата: „нека крадат, но барем нека работат“, а во тековната дебата со корисниците на оваа фраза секогаш се сеќавам на една шега „Јас му велам дека жена ти те изневерува, тој ми вели: да, но ти не знаеш колку добри долми (полнети пиперки) прави.
За овој менталитет со години инвестираат сите влади, а дел од верувањето е наследено од претходниот систем и е усовршено од сегашниот, не само од политичарите и владините функционери, туку и од самите граѓани. И овде „народните поговорки“ го отвораат патот за нормализирање на крадците и кражбите преку изразот „глупо е да си блиску до мед и да не ги помазиш прстите“, претворајќи се во автомазохисти кои забораваат дека медот доаѓа од нивниот кошар. И така, меѓу генерации, јавниот сервис работи со мантрата „Земи што можеш“, и не е важно дали си способен за позицијата, не ти треба соодветна квалификација, ниту искуство, туку колку поголем буџет, толку подобра позицијата.
Секако, преку овие народни бисери, владетелите го создадоа вистинскиот амбиент за нивната филозофија на делување дека „ако не крадеш, те нарекуваат неспособен“ и ако те фатат со праз во раце, „не е крајот. на светот, секој го прави тоа.“ Оваа перфидна нормализација не прави сите соучесници затоа што не само што ги издигнавме крадците на пиедесталот на општеството, оставајќи ја нашата и судбината на нашите деца во нивни раце, туку и честопати ги претворавме во модели на успех, симболи на општествени достигнувања и примери, кои треба да се следаат. И сега, нормално дека не треперат, ни поцрвенуваат кога со полна уста ни велат дека „приоритет на власта е борбата против корупцијата“ затоа што нивната иронија е резултат на долми, мед, стандарди и очекувања наши за оние кои ни служат.
Во Северна Македонија и околните земја, властите ќе продолжат да се „борат против корупцијата“ уште долго, давајќи ѝ значење на приказната каде што крадецот прв викаше меѓу останатите „фатете го крадецот“, се додека ние како граѓани ќе ги чуваме и наследиме со генерации „народните поговорки“ што ги калат современите качаци.