Пишува: Џелал Незири
Чувството на целосна осаменост и изолација води до ментално распаѓање, исто како што гладот води до смрт, вели познатиот германски психоаналитичар Ерих Фром во својата книга „Бегство од слободата“. Според него, оваа врска со другите не е исто како физичкиот контакт. Фром вели дека еден поединец може да биде сам физички многу години по ред, но да не се чувствува осамено бидејќи може да биде поврзан со идеи, вредности или барем социјални модели кои му даваат чувство на духовна комуникација и „припаѓање“.
Од друга страна, нагласува Фром, човек може да живее меѓу луѓе, но сепак да се чувствува осамено, бидејќи не го има тоа чувство на припаѓање на група која споделува одредена идеологија. Или идеја и идеал за постигнување совршенство.
Овој вид осаменост, оваа недостиг од врска со вредности, симболи и социјални модели, Фром ја нарекува морална осаменост. Моралната осаменост, пишува Фром, е исто толку неподнослива како и физичката осаменост. Физичката осаменост, според него, станува неподнослива само кога истовремено подразбира и морална осаменост.
Поради социјалниот модел и начинот на живот кај нас, повеќето луѓе немаат проблем со физичката осаменост. Но, моралната осаменост е тоа што ги прави луѓето да се чувствуваат осамени. И оваа осаменост често доведува до бегство во развиени земји со консолидирани демократии и институции, каде што сите граѓани ги обединува идеологијата за праведна и еднаква држава, каде што може да се живее во слобода и со достоинство.
Во Северна Македонија нема обединување околу некоја прогресивна идеологија. Европската интеграција сè повеќе се валка и презира, а наместо неа, се зајакнува чувството на припаѓање на деструктивни социо-политички идеологии, како што е екстремизмот. Политичката сцена во Северна Македонија станува сè покомплицирана. Многу партии, уште повеќе фракции, многу повеќе лични и групни интереси. Не се знае кој е опозиција, а кој власт. Се игра голем театар, чии сцени се затвораат со завеси на неказнивост и гломазни злоупотреби. Оваа мешаница, се разбира, не поттикнува чувство на припаѓање – напротив.
Ова не е време на чесни луѓе. Таквите се соочуваат со длабока морална осаменост, иако се опкружени со луѓе. Разочарани и измамени од луѓето кои ја гледаат политиката како магичен инструмент за брзо богатење, тие имаат чувство дека не припаѓаат никаде. Додека нема конструктивна идеологија која го фокусира човекот и неговата благосостојба, овие луѓе ќе ја чувствуваат неподносливата осаменост во идеите и идеалите за општото добро.
Фром вели дека првата мисла на човекот е да има пријател во својата судбина. Има многу луѓе кои завршуваат во деструктивни идеологии, како што беше случајот со нацизмот, мислејќи дека таму нема да ја имаат моралната осаменост.
Во Северна Македонија, сепак, има луѓе кои бараат позитивни промени, реформи и функционална држава. Повеќето од нив не ја нашле платформата, местото или можноста да се здружат во патувањето кон истата благородна цел. Оваа ситуација може и треба да се промени. Колку побрзо, толку подобро!