Еден факт што не може да се негира за TikTok е дека оваа социјална мрежа го достигна врвот на својата афирмација за време на периодот на изолација. Во таа ужасна пандемиска ситуација, луѓето инстинктивно истражуваа алтернативни вести и теории на заговор во кои сакаа да веруваат (иако знаеја дека науката тврди нешто друго), користејќи ја оваа платформа како „бегство“ со видеа кои ја релативизираа времето. Тоа беше период кога луѓето се предадоа на инстинктот, а во таа реалност проекциите за одржлив развој и долгорочни стратегии изгледаа како клишеа.
Пишува: Лорик Идризи
Гледајќи ја неодамнешната иницијатива на САД и Албанија за забрана на TikTok, се појавуваат многу дилеми околу ова прашање. Од една страна стои поконвенционална група што верува дека оваа социјална мрежа ја прикажува посредноста, а од друга страна, „стартер пак“ група која верува во слободата на говор без услови – дури и кога се нарушува некоја „друга“ слобода.
Анализирајќи ја содржината и околностите што го направија овој апликација да добие толку застрашувачки размери, се појавуваат многу прашања. Од аспект на социјалниот инженеринг, објаснувањата покажуваат дека, покрај адреналинот што го предизвикуваат кратките видеа (познати како „reels“), тие поттикнуваат големо чувство на љубопитност за тоа што следува. Многу социјални инженери го споредуваат овој феномен со комбинација на љубопитност и возбуда што се појавува за време на коцкање.
TikTok не е органски изум и не постигна природен раст. Тоа беше вонредна околност – како пандемијата – што го турна до овие застрашувачки размери. Уште повеќе, корените на оваа апликација не се поврзани со општествениот напредок. За разлика од Facebook, кој се роди во „храм на знаењето“ како Харвард и во својата суштина имаше за цел да ги мрежува студентите – феномен што го промовираат граѓанското општество, медиумите и сите други сфери на знаење за да поттикнат интеракција и динамика – TikTok ги нема овие основни вредности.
И покрај сите негови недостатоци, парадоксално, компанијата „META“ сè уште зачувува дел од овие суштини. Дилемите околу проверката на фактите (fact-checking), кои понекогаш ја ограничуваат слободата на говорот, или иницијативите на меѓународни медиумски организации за заштита на веродостојни извори, покажуваат обиди да се одржи рамнотежа. Освен општествениот аспект, Facebook овозможи не само повторно поврзување со старите пријатели, туку и мрежување на научници кои се запознале на конференции или настани. Често, благодарение на неговата кредибилност, Facebook служи како виртуелна визит-карта, слично како LinkedIn. Во големиот мозаик на знаење и општествен напредок, овие социјални мрежи значително придонеле за динамиката и интеракцијата во општеството – нешто што TikTok не го постигна.
Иако не можеме да генерализираме за сите корисници на TikTok, многу од предизвиците или натпреварите што се монетизираат на оваа платформа често наликуваат на арена за гладијатори, каде победува нај„лудиот“. Без да се амнестираат родителите, кои треба да бидат многу поодговорни во однос на нивните деца, сепак, моделот што го нуди TikTok е многу далеку од општествената одговорност и човечката нормалност.
Значи, социјалните мрежи не се сите штетни, исто како што не се сите корисни. Тие претставуваат бескрајни можности, исто како самиот интернет, кој, кога се користи одговорно, може да стане моќна алатка за знаење. Но, ако се користи неконтролирано, може да се претвори во застрашувачки кошмар. Имајќи предвид колку е важна технологијата и колкава леснотија носи во комуникацијата и мрежувањето, овие алатки треба да бидат категоризирани и насочени кон општествениот напредок. Тие треба да бидат во функција на едукацијата и подобрувањето на животот, а не да се сведат на профитабилни алгоритми што често се претвораат во различни форми на дегенерација.