Бугарскиот Хелсиншки комитет неделава го објави извештајот за човековите права во 2022 година, каде со факти се објаснува како на сите нивоа се спречува организирањето на Македонците во Бугарија.
Пишува Љупчо Поповски
Односите меѓу Бугарија и Македонија се влошија последниве неколку месеци. Тоа не е ништо ново, доаѓа во циклуси. Некогаш е предизвикано и мотивирано од домашни политички агенди, некогаш од поединечни провокации кои прераснуваат во општествена бура.
Нема да се занимаваме со тоа кон каде води влошувањето на односите во процесот на уставните измени што би требало да се направат во Македонија. Тоа, генерално, е многу јасно. Изјавата на премиерот Димитар Ковачевски на самитот на Советот на Европа, во која тој го спореди однесувањето на Бугарија спрема Македонија со она на Русија кон Украина, предизвика гнев во Софија и оценки дека таа била „цинична и неприфатлива“. Во својата реакција бугарскиот претседател Румен Радев тврдеше дека во Бугарија има луѓе што се декларираат како Македонци, но дека сите нивни човекови права биле испочитувани. „Овие луѓе имаат целосни права на еднакви основи со сите бугарски граѓани. Тие имаат целосни права, никој не ги ограничува, ниту ги прогонува“, рече Радев.
Да видиме како се почитуваат „целосните права“ на Македонците во Бугарија, како што вели бугарскиот претседател.
Оваа недела, на 16 мај, Бугарскиот Хелсиншки комитет го објави годишниот извештај за човековите права во Бугарија за 2022 година. Извештајот на комитетот (формиран во 1992 година) напишан на 160 страници и подготвен од 13 автори е извонредно четиво, на моменти и возбудливо, без оглед на тоа што во неговата суштина тоа е само пренесување на факти. Но токму тие факти внимателно собирани и претставени се клучот на она што се случува во Бугарија во сферата на почитувањето на човековите права.
Еден од клучните заклучоци на Бугарскиот Хелсиншки комитет е дека Бугарија не ги спроведува одлуките на Судот за човекови права во Стразбур, без оглед дали тие се однесуваат на поединци, обесправени групи или потиснати заедници. Главата насловена „Слобода на здружување и мирно собирање“ е целосно посветена на начинот како бугарската држава и судскиот систем во 2022 година го спречува регистрирањето на здруженијата на Македонците во Бугарија.
Во уводот на овој извештај се вели: „Како и во изминатите години, властите во лицето на Агенцијата за регистрација и судовите постојано спречуваа регистрација на здруженија на Македонците по произволна и дискриминаторска основа, со грубо кршење на меѓународните стандарди за слобода на здружување. Комитетот на министри на Советот на Европа двапати, во март и декември, го разгледуваше спроведувањето на одлуките во групата случаи на ОМО ‘Илинден’ и други против Бугарија. Комитетот изрази загриженост поради фактот што на македонските организации во Бугарија рутински им се одбива регистрација поради целите што ги наведуваат“.
И потоа следат фактите. Детално образложени. Благодарение на истражувачите на Бугарскиот Хелсиншки комитет може многу добро да се види како функционира технологијата на забраната, како таа се спроведува од првиот чекор до последниот. И како здруженијата на Македонците не можат да ја поминат ни првата бариера за да стигнат барем до вториот чекор. Тоа мора да е страшно депримирачки за тамошните Македонци, но според она што е напишано во извештајот, тие изгледа не се откажуваат, па макар државата Бугарија не спровела ниту една одлука од досегашните најмалку две дузини кои ги донесе судот во Стразбур.