Врвните функционери од САД и ЕУ се состанаа со нивните руски колеги на необјавени итни разговори во Турција, наменети за решавање на ќор-сокакот околу Нагорно-Карабах, само неколку дена пред Азербејџан да започне воена офанзива минатиот месец за да ја заземе отцепената територија од контролата на етничките Ерменци, пишува Политико, пренесува Инбокс7.
Состанокот надвор од дневникот означува редок – ако во крајна линија неуспешен – контакт меѓу Москва и Западот поради голема загриженост за безбедноста, по инвазијата на рускиот претседател Владимир Путин на Украина во февруари 2022 година, која ја промени редовната дипломатија.
Висок дипломат кој знаел за дискусиите изјави за ПОЛИТИКО дека средбата се одржала на 17 септември во Истанбул како дел од напорите да се изврши притисок врз Азербејџан да ја прекине својата деветмесечна блокада на енклавата и да дозволи влез на конвои со хуманитарна помош од Ерменија. Според претставникот, состанокот се фокусирал на „како да се придвижат хуманитарните камиони“ и да се обезбеди снабдувањето со храна и гориво да достигне околу 100.000 жители.
Соединетите Американски Држави беа претставени од Луис Боно, висок советник на Вашингтон за преговорите за Кавказ, додека ЕУ го испрати Тоиво Клаар, нејзин претставник за регионот. Русија, во меѓувреме, го испрати Игор Ховаев, кој служи како специјален пратеник на Путин за односите меѓу Ерменија и Азербејџан.
Ваква дипломатска интеракција на високо ниво е ретка. Во март, американскиот државен секретар Антони Блинкен и рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров се соочија лице в лице на маргините на состанокот на Г-20 во Индија – но Москва инсистираше на тоа дека размената се случила „во движење“ и не се одржаа преговори.
Во изјавата дадена за ПОЛИТИКО, официјален претставник на ЕУ рече дека „ние веруваме дека е важно да се одржуваат каналите на комуникација со релевантните соговорници за да се избегнат недоразбирања“. Претставникот, исто така, забележа дека Клаар се обидела да ги задржи линиите отворени на многу фронтови во „изминативе години“, вклучително и во разговорите со Ховаев и рускиот заменик-министер за надворешни работи Михаил Галузин.
Портпаролот на американскиот Стејт департмент одби да го коментира состанокот, велејќи само дека „не коментираме приватни дипломатски разговори“.
Сепак, американски официјален претставник запознаен со ова прашање, кој доби анонимност да разговара за чувствителни дипломатски прашања, објасни дека дискусиите произлегле од разбирањето дека Кремљ сè уште има влијание во регионот. „Треба да бидеме способни да работиме со Русите на ова, бидејќи тие имаат влијание врз партиите, особено затоа што сега се наоѓаме во несигурен момент“, рече американскиот функционер.
Азербејџан започна молскавична офанзива против Нагорно-Карабах на 19 септември, испраќајќи тенкови и војници во регионот под закрила на тешко артилериско бомбардирање. Ерменските водачи на Карабах беа принудени да се предадат по 24 часа жестоки борби во кои загинаа стотици од двете страни. Оттогаш, ерменската влада вели дека повеќе од 100.000 луѓе ги напуштиле своите домови и ја преминале границата, стравувајќи за своите животи.
Азербејџан инсистира дека има право да преземе акција против „илегалните вооружени формации“ на својата меѓународно призната територија и вети дека ќе ги „реинтегрира“ оние што останале зад себе. Претседателот на Европскиот совет, Шарл Мишел, ја опиша воената операција како „погубна“, додека Блинкен се приклучи на повиците до Азербејџан „да се воздржи од дополнителни непријателства во Нагорно-Карабах и да обезбеди непречен хуманитарен пристап“.