Декемврискиот самит меѓу Европската унија (ЕУ) и Западен Балкан не донесе отворање на првите поглавја од преговорите започнати со Северна Македонија и Албанија, но не по вина на Брисел. Скопје не ги одобри уставните измени, а Албанија отвори нов спор со Грција за случајот „Белери“. Но, претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, вели дека на Самитот, кој се одржува околу еден месец по извештајот на Комисијата за проширување, имало многу добра дидискусија.
„Сакаме што поскоро да ги отвориме преговорите за членство на првата таканаречена основна група со Албанија и Северна Македонија“, рече претседателот на ЕК. „Сметаме дека можеме да отвориме преговори за членство со Босна и Херцеговина откако ќе се постигне потребниот степен на усогласеност со критериумите за членство.”
Кога станува збор за Црна Гора, Фон дер Лајен рече дека „има нов моментум во земјата со нова влада, да се врати на нејзиниот пат кон членство“.
И за Косово и за Србија, Фон дер Лајен рече дека патот напред лежи во исполнувањето на нивните обврски во рамките на Дијалогот на ЕУ. „Тие направија важни чекори напред оваа година со Охридскиот договор кој сега мора да се спроведе. Многу го поздравувам намалувањето на тензиите на северот на Косово, особено за регистарските таблички на автомобилите, за струјата и за подготовката за предвремени општински избори. Ова е позадината во која разговаравме“, изјави претседателот на Европската комисија.
Според неа, преговорите за членство се дел од напорите на ЕК за приближување на Западен Балкан. Но, другиот дел, додаде Фон дер Лејен, е да се погледне економијата. „Ако ги погледнете економиите на Западен Балкан, тие денес стојат на околу 35% од просекот на ЕУ. Со други зборови, има многу неискористен потенцијал. Ова е она што го гледа новиот План за раст за Западен Балкан. Имаше многу пофалби за новиот план за раст“, нагласи Фон дер Лејен.
Таа објасни дека новиот План за раст во основа има четири столба:
„Првиот е да се каже: Ние, Европската Унија, го отвораме нашиот пазар за Западен Балкан во седум важни сектори. На пример, соработка за царина, безготовинско плаќање, беспрекорен транспорт, роаминг како дома и други сектори кои се важни.”
„Второ, бараме од Западен Балкан да ги отвори своите пазари, односно кон своите соседи. Значи навистина да го комплетираме Заедничкиот регионален пазар. Западен Балкан – ова би можело да го зголеми БДП на Западен Балкан за 10%. Значи има многу потенцијал во него“.
„Третиот елемент е Западен Балкан да има пристап до единствениот пазар, но ни треба рамноправен терен за игра. Затоа мора да се направат реформи во Западен Балкан.”
„И четвртиот елемент се инвестициите. Ова е Планот за раст кој вели: Вие правите реформи, еве ја инвестицијата што ги придружува тие реформи. Инвестициите и реформите се принцип со кој сте запознаени од NextGenerationEU. Тоа го одразуваме овде во Планот и новиот план за раст има потенцијал да ја удвои големината на економијата во регионот во рок од една деценија“, изјави Фон дер Лајен.
Секако, подвлече таа, ова е големата слика, но додаде дека има и многу добри чекори, помали чекори напред. „Земете го роамингот на пример, од 1 октомври, таксите за роаминг се намалени за 90%, благодарение на соработката со операторите. Сега работиме на целосна рамка „роам како дома“ за да ја направиме постојана. Или ако добиете превоз. Ние веќе имаат патоказ за модернизирање на граничните точки договорени денес од партнерите. Тоа се беспрекорни царински процедури меѓу нас, тоа се добри за полесна интеграција на единствениот пазар на ЕУ. Тоа значи повеќе бизнис, трговија и инвестиции“, рече Фон дер Лајен.
Зборувајќи за инвестициите, таа рече дека Економско-инвестицискиот план е веќе во функција. „Запознаени сте, 30 милијарди евра за Западен Балкан. Веќе поделивме 17 милијарди евра. А денеска беше одобрена нова група од уште пет проекти во вредност од околу 700 милиони евра. На пример, соларна фотоволтаична централа во Албанија , или железница во Црна Гора.Тоа се проектите што ги придвижуваме со Економско-инвестицискиот план“, рече претседателот на Европската комисија.
На дигитален план, според неа, имаше добри вести, бидејќи Брисел сега сака да ја прошири програмата WiFi4EU и на Западен Балкан. „Ова значи да се донесат грантови од 15 милиони евра за да им се овозможи на 400 општини да имаат WiFi во нивната област“, додаде Фон дер Лејен.
„Конечно, младите – најскапоцениот дел од нашите животи – во октомври, бевме среќни и почестени што ја отворивме локалната канцеларија на Колеџот на Европа во Тирана. Можам да известам дека досега 500 студенти се пријавиле да дојдат и да студираат таму следната година. Европската унија ќе финансира 15 стипендии. И денеска имавме момент на ветување. 21 земја-членка ветија дека ќе дадат стипендии, така што ова е одлична и добра вест за регионот“, рече претседателот на Европската комисија. Урсула фон дер Лајен.