А тоа особено ја иритира Бугарија
Пишува: Жељко Пантелиќ
Косовскиот премиер Аљбин Курти и српскиот претседател Александар Вучиќ го префрлија својот личен конфликт во Северна Македонија. Не се работи за некои големи геополитички игри од пошироки размери во кои се вмешани големите сили, туку за политичко „локално дерби“ меѓу двајца политичари со амбициозни и долгорочни агенди.
Курти долго време се обидува да се наметне како лидер на Албанците во дијаспората и во регионот со јасна цел да го смени албанскиот премиер Еди Рама, а Северна Македонија е многу важна во тој мозаик. Србија, за разлика од политиката што ја применува кон Црна Гора, Бих и Хрватска, ја користи својата мека моќ во Северна Македонија многу попаметно и поефикасно. резултатите се очигледни: Македонците ја гледаат Србија како најдобар пријател, а Србите како најблиска нација. Исто така, српското влијание во Северна Македонија е повеќе одговор на постапките на косовскиот премиер отколку израз на хегемонистички аспирации.
Но, на Северна Македонија не и се заканува дестабилизација од српско-косовските односи или од македонско-албанските, како и од бугарското блокирање на Скопје на патот на евроинтеграциите или затегнатите односи со Грција, туку од внатреалбанските односи.
ВМРО-ДПМНЕ ја извојува најубедливата победа во парламентарната историја на нашите јужни соседи, исто како и нивната кандидатка Гордана Силјановска на претседателските избори и може да го избере својот партнер во Владата кој според Охридскиот договор мора да биде од албанското тело. на партиите. Инаку, изборните резултати покажаа дека процентуалниот сооднос меѓу Македонците и Албанците не се промени драстично.
СДСМ ги загуби изборите затоа што не беа способни да ја водат државата и ја оставија албанската партија ДУИ да заземе клучни позиции во државата. За катастрофалниот резултат на изборите – СДСМ освои помалку гласови од ДУИ – придонесе и полемиката околу замената на личните карти и пасошите. Беше нагласена обврската од Договорот од Преспа сите лични документи да го носат името Северна Македонија, а СДСМ беа толку неорганизирани и неефикасни што хаосот со личните документи траеше неколку месеци, непосредно пред изборите. Тешкиот пораз на социјалистите е опасност за плурализмот кај православниот дел од населението бидејќи ВМРО освои повеќе од три четвртини од гласовите на етничките Македонци.
Лидерот на ВМРО Христијан Мицкоски веќе стави до знаење дека ќе коалицира со албанската коалиција „Вреди“ со јасна намера во опозиција да ја испрати најсилната албанска партија ДУИ, поранешниот командант на ОВК Али Ахмети. Станува збор за партијата која е на власт во Скопје од потпишувањето на Охридскиот договор по военото востание на Албанците во северозападна Македонија во 2001 година, со кратка пауза од 2006 до 2008 година.
Коалицијата на ВМРО-ДПМНЕ со коалицијата „Вреди“ ќе се заснова на три постулати: економски раст, евроинтеграции и борба против корупцијата и организираниот криминал. Мицкоски има намера да и ја довери на коалицијата „Вреди“ борбата против корупцијата и организираниот криминал. Постојат две логични причини за таквата одлука. Првиот: најкорумпираниот дел од македонското општество го претставува групата околу партијата ДУИ на Али Ахмети. За време на 22-годишното владеење, партијата беше заглавена во корупција и врски со организираниот криминал. Второ: би се избегнале меѓуетнички тензии затоа што ДУИ би ја прикажала борбата против корупцијата како напад врз Албанците како етникум, доколку на чело на таа борба беа претставници на ВМРО. Партијата ДУИ и нејзиниот лидер Али Ахмети не треба да се потценуваат, ниту пак нивниот капацитет да создаваат проблеми, бидејќи освен што се во прашање големи пари, работни места и интереси, таа партија произлезе од ОВК.
Лидерот на коалицијата „Вреди“ Арбен Таравари припаѓа на група умерени политичари, во европските кругови не важи за тврд националист, а се смета дека намерата на Мицкоски да му ја довери борбата против корупцијата и организираниот криминал е точно. Курти неколку пати се обиде да влезе во изборната кампања и да се вкорени во коалицијата „Вреди“, но имаше само делумен успех и не успеа да ја преземе контролата. Изборот на Курти за политичка страна во Северна Македонија се заснова повеќе на непријателство кон Али Ахмети, близок пријател на Хашим Тачи, отколку на споделување ставови со Таравари.
Мицкоски е во многу поволна позиција, освен што ќе има комотно мнозинство – некои велат дека би можело да биде две третини, што значи дека би можел да го смени Уставот и да гласа за уставни амандмани – да дојде на власт кога ЕУ ќе го стартува својот Фонд за раст на Западен Балкан. Се предвидува дека Северна Македонија ќе добие околу 700 милиони евра за инфраструктурни и стратешки проекти кои ќе ја зголемат инвестициската атрактивност на Северна Македонија, па не само за краткорочни и шпекулативни инвестиции, туку и за долгорочни и стабилни. Како резултат на тоа, Скопје значително ќе го зголеми БДП и ќе го подобри животниот стандард на граѓаните. Со други зборови, Мицковски, метафорично кажано, ќе го земе кремот бидејќи премиерот во заминување Ковачевски и социјалдемократите завршија голем дел од работата.
Сепак, постои и друга страна на медалот. Мицкоски во последно време прилично се зближи со унгарскиот премиер Виктор Орбан и со српскиот претседател Александар Вучиќ. Кога Мицкоски спомна инвестиции од милијарда евра, многумина помислија на двоецот Орбан-Вучиќ. Мицкоски и ВМРО се во слична позиција како ХДЗ во Хрватска, или ќе станат модерна партија на умерената европска десница или тврда, суверена десница.
Не е многу веројатно Никола Груевски да се врати во Скопје, но не може да се исклучи. Груевски е преголема сенка за Мицкоски и за тоа е свесен и актуелниот лидер на ВМРО, поради што имаше пар жестоки разговори со неговите претходници.
Идниот македонски премиер има многу млаки односи со Бугарија. Да потсетиме, Бугарите не ја признаваат македонската нација и македонскиот јазик, а ја оспоруваат содржината на македонските учебници по историја. Во Македонија според последниот попис живеат само 3.500 Бугари, а со оглед на мнозинството што ќе го има Мицкоски, доволно големо за уставни измени, проблемите со Бугарите би можеле да се надминат. Тоа ќе биде “Пирова победа” за Софија, бидејќи со својата националистичка политика дефинитивно го свртеа огромното мнозинство Македонци против себе.
Во Северна Македонија високо се цени потегот на СПЦ да и овозможи автокефалност на Македонската православна црква без никакви посебни услови. Така што веќе не важи таа забелешка дека Македонците се опкружени со непријатели и предатори: Србите им негираат црква, Грците име, Бугарите нација и Албанците држава.
Македонците решија само една од нивните горливи прашања со Србите без никакво жртвување и уцена. Компромисот со Грците беше платен со промена на името, а прашањата со Бугарите и Албанците останаа отворени. Првите сè уште не ја признаваат македонската нација и јазик, а вторите сè уште се сецесионистички настроени, само тивко, чекајќи поволна прилика.
Меката моќ на Србија во Северна Македонија станува се посилна. Се гледаат српски филмови и серии, се слуша српска музика, спортските се поддржуваат српските клубови, често патуваат во Србија, а српските производи со задоволство се купуваат. Македонците, и покрај тоа што не припаѓаат на српско-хрватското говорно подрачје, продолжуваат културно да му припаѓаат, што особено ја иритира Бугарија. И по долго време, лидерите во Белград и Скопје како да се на иста бранова должина, меѓу себе и со Будимпешта.