6.8 C
Скопје
14 февруари, 2025
Inbox7.mk
АНАЛИЗА

Цената на “Политика на Моќ” на Трамп

Зошто Кина и Русија ќе профитираат во свет каде што владее силата

 

Пишуваат: Иво Х. Далдер и Џејмс М. Линдзи

 

Пакс Американа е мртва. Роден со јапонскиот напад на Перл Харбор на 7 декември 1941 година, меѓународниот поредок предводен од САД почина со вториот мандат на Доналд Џ. Трамп. Претседателот одамна тврди дека тој поредок го оштетува Вашингтон, наметнувајќи му го товарот да го контролира светот и овозможувајќи им на сојузниците да го искористуваат. „Глобалниот поредок по Втората светска војна не само што е застарен,“ изјави државниот секретар Марко Рубио на неговото сослушување во Сенатот, „туку е и оружје што се користи против нас.“

Скептицизмот на Трамп кон поддршката за Украина и Тајван, неговата желба за нови царини и заканите за повторно преземање на Панамскиот канал, анексија на Канада и купување на Гренланд јасно покажуваат дека неговата визија се враќа кон политиката на моќта од 19 век. Тој гледа на светот низ Тукидидовата призма – каде што „силните прават што можат, а слабите страдаат што мораат.“

Иако ерата на Пакс Американа донесе исклучителни успеси – од воздржувањето на комунизмот до безпрецедентен глобален просперитет – таа исто така ги посеа семињата на своето уништување. Американската ароганција доведе до скапи и понижувачки војни во Авганистан и Ирак, додека финансиската криза од 2008–09 ја разниша довербата во Вашингтон. Не е чудно што дел од Американците веруваат дека нивната земја би била поуспешна во свет каде што владее правото на посилниот.

Но САД имаат еден голем недостаток: немаат искуство со гола политика на моќ. За разлика од нив, Кина и Русија веќе долго време се навикнати на таа игра. Си Џинпинг и Владимир Путин ја презираа Пакс Американа, бидејќи им ги ограничуваше геополитичките амбиции. Тие научија да работат заедно за да ја поткопаат американската моќ, особено во глобалниот Југ. За разлика од Трамп, тие не се соочуваат со демократски ограничувања на нивната власт. Ако не направат грешка што ќе предизвика отпор, обидот на Трамп да ја пренасочи глобалната рамнотежа на силите би можел да му се врати како бумеранг – оставајќи ги САД и остатокот од светот помалку безбедни и помалку просперитетни.

Доминација наместо дипломатија

Иако многумина се шокирани од реториката на Трамп, неговата надворешна политика – повлекување од глобалното лидерство и проширување на американското влијание во непосредното соседство – има длабоки корени во американската историја. Доктрината Монро од 1823 година го прогласи Западниот хемисфер за зона слободна од европски колонијални амбиции. До крајот на 19 век, таа стана основа за американска територијална експанзија.

Трамп, исто така, не е првиот што гледа кон Канада и Гренланд како потенцијални територии на САД. Во 1812 година, поранешниот претседател Томас Џеферсон тврдеше дека „анексијата на Канада ќе биде само прашање на марширање.“ Слични амбиции имаше и Џејмс Полк во 1840-тите, додека претседателите Ендрју Џонсон и Хари Труман размислуваа за купување на Гренланд.

Но Вашингтон одамна ги остварил многу од овие стратешки цели без да се заканува. Панама веќе бара поблиски врски со САД. Гренланд е заштитен од НАТО и служи како домаќин на американската воена база во Питуфик. Трговскиот договор со Канада и Мексико од 2026 година нуди дополнителни можности за економска интеграција. Наместо закани, традиционалниот пристап на САД се засноваше на дипломатија, сојузи и трговски договори – токму оние алатки што Трамп ги отфрла.

Учениците на Путин и Си

Наместо да гради мостови со сојузниците, Трамп се идентификува со авторитарни лидери како Путин и Си. Тој ги нарече „генијални“ затоа што управуваат со „железна рака“ и без ограничувања. За разлика од нив, Трамп се соочува со демократски институции кои можат да ја ограничат неговата моќ.

Тој, исто така, прифаќа сфери на влијание слични на оние што ги фаворизираат Москва и Пекинг. Наместо да ја обвини Русија за војната во Украина, тој ја обвинува Киев и предлага решение кое ѝ отстапува територија на Москва и ја блокира украинската НАТО перспектива. Неговите изјави за Тајван, пак, се сведуваат на тоа дека „нема шанса“ САД да ја одбранат островската држава ако Кина ја нападне.

Како и Путин и Си, Трамп верува во економска принуда. Тој ги користи тарифите како политичко оружје – од закани кон Мексико за миграцијата, до уцена кон Данска за Гренланд. Во неговата визија, економската сила не служи за градење меѓународна соработка, туку за потчинување на послабите.

Облогот на Трамп

Политиката на моќ може да донесе одредени придобивки. Канада и Мексико би можеле да се согласат на симболични отстапки. Неки светски лидери ќе дојдат во Вашингтон за да го умилостиват Трамп.

Но стратегијата што ја следи ќе биде далеку од триумфална. Сојузите што САД ги градеше со децении ја ограничија моќта на Русија и Кина, создавајќи рамнотежа што не можат да ја реплицираат. Ако Трамп ги поткопа овие сојузи, неговите поранешни партнери би можеле да се насочат кон Москва или Пекинг во потрага по безбедност.

Истовремено, економскиот национализам што го промовира Трамп ќе ги намали можностите за американските производители. Додека САД се повлекуваат од глобалните договори, Кина ги зајакнува трговските односи во Азија, Латинска Америка и Африка. Наместо да извлекуваат нови можности, американските компании ќе се соочат со затворени пазари.

На крајот, успехот на стратегијата на Трамп ќе зависи и од грешките на неговите противници. Ако Путин или Си станат премногу арогантни, нивните амбиции би можеле да предизвикаат глобален отпор.

Но доколку американските сојузници не се обединат и не му се спротивстават на новиот поредок, светот се соочува со ера на неконтролирана политика на моќ – потемна, понестабилна и помалку безбедна за сите.

Извор: Foreign Affairs

 

 

Related posts

Што значи победата на Ердоган за Северна Македонија и регионот?

admin

Сив туризам

admin

ИНТЕГРИТЕТОТ НА НОВИНАРИТЕ, УСЛОВ ЗА НЕЗАВИСНА УРЕДУВАЧКА ПОЛИТИКА

admin

НОВО ПАРЛАМЕНТАРНО МНОЗИНСТВО СО САМО ЕДЕН ПРАТНИК ПОВЕЌЕ!

admin

Блокадата на ВМРО-ДПМНЕ и меѓуетничките односи

admin

МОРБИЛИ И „ИМУНОЛОШКА АМНЕЗИЈА“

admin