Масовниот студентски протест одржан на Видовден во центарот на Белград предизвика загриженост кај аналитичарите и граѓанските групи поради остар идеолошки пресврт кон српскиот национализам и оживување на слогани поврзани со 1990-тите години.
Иако демонстрацијата првично беше претставена како граѓанскиот покрет кој бара демократски реформи, владеење на правото и крај на корупцијата, дел од пораките, симболите и говорите на собирот покажаа враќање на наративот за „српско обединување“ и идеолошката рамка на таканаречениот „Српски свет“, потсетувајќи на доцните 1980-ти.
На митингот кој го организираше групата „Студенти во блокада“ се собраа повеќе од 140.000 луѓе, со повици на патриотски слогани и рецитирање стихови со симболика од косовскиот мит. Еден од промотивните видеа содржеше изведба на песна под мелодијата на „Христе Боже“, која е неофицијална химна на паравоеното единство „Црвени беретки“ од воените конфликти во Југославија. Критичарите велат дека изборот на музика ја поткопува демократската намера на протестот.
„Враќањето на идеолошките обрасци од 1990-тите е не само опасно, туку и контрапродуктивно за целите на демократската промена“, напиша коментаторот Томислав Марковиќ во текст за Ал Џезира.
На протестот, говорниците цитираа српскиот православен епископ Николај Велимировиќ – контроверзна фигура позната по антисемитски и националистички ставови, додека други ја повикуваа сувереноста на Србија над Косово и правата на Србите во соседните земји.
Политичкиот аналитичар Мило Ломпар, застапник на српско-руското пријателство, ги повика присутните да ја штитат Српската заедница во Црна Гора, Хрватска, Северна Македонија и Република Српска во БиХ – ставови кои одговараат на долготрајната идеологија на „српскиот интегрализам“.
Студентските претставници прочитаа декларација во која се тврди дека Косово и Метохија се „неотуѓив дел од Србија“ и повикаа на надворешна политика базирана на воена неутралност и заштита на српските заедници во регионот.
„Овие идеи го одразуваат програмите на ултрадесничарските партии како Двери и Српската радикална партија,“ напиша Марковиќ. „Тоа е загрижувачки пресврт од граѓански протест кон националистички спектакл.“
Набљудувачите забележаа отсуство на барања поврзани со демократија, човекови права или институционални реформи – прашања кои претходно ја дефинираа студентската активност. „Оваа насока ризикува да ги одбие граѓаните кои го поддржуваат демократијата и да ја зацврсти токму таа автократска структура на која протестот претходно се спротивставуваше“, рече Марковиќ.
Протестот се одржа во време на зголемени политички тензии во Србија, каде претседателот Александар Вучиќ се соочува со постојана критика за медиумските слободи, корупцијата и изборните услови. Иако Вучиќ не се изјасни директно за идеолошкиот тон на студентскиот протест, владини сојузници изразија поддршка за патриотското единство.
Аналитичарите предупредуваат дека ваквите митинзи, ако бидат искористени од националистички сили, може да ја консолидираат наместо да ја предизвикаат постоечката политичка власт. „Ако целта е вистинска демократска реформа, национализмот нема да нè одведе таму,“ заклучи Марковиќ.