Холандија останува цврсто посветена на европската перспектива на Северна Македонија, но членството во Европската унија (ЕУ) не може да се постигне без суштински и доследни реформи, особено во областите на владеење на правото и борбата против корупцијата, изјави холандската амбасадорка во Северна Македонија, Узлем Џанел, во интервју за Слободен Печат пред самитот на НАТО во Хаг, пренесува Инбокс7.
„Европа не бара совршенство, туку континуитет во реформите. Тоа е клучно за стабилноста и за европската иднина на вашата држава“, рече Џанел, која од 2024 година ја предводи амбасадата на Кралството Холандија во Скопје.
Самитот на НАТО, кој ќе се одржи на 25 јуни во Хаг, доаѓа во момент на засилена геополитичка напнатост поради војната во Украина. Според амбасадорката, Холандија очекува јасни заклучоци од состанокот, особено во однос на инвестициите во одбраната, отпорноста на општествата и колективната безбедност во рамки на Алијансата.
„Во свет со зголемени хибридни и конвенционални закани, отпорноста на општествата станува суштински дел од одвраќањето. Безбедноста не е само прашање на воена моќ, туку и на способноста на државата и граѓаните да се справат со кризи“, истакна Џанел.
Приоритет: Отпорност и колективна безбедност
Според Џанел, холандскиот фокус во рамки на НАТО е јасно насочен кон градење одржливи и подготвени општества, кои можат да реагираат не само на воени, туку и на еколошки, економски и технолошки шокови.
„Северна Македонија ја покажа својата подготвеност преку плановите за намалување на ризик од катастрофи и спроведување на критериуми за отпорност на локално и национално ниво. Таквиот пристап е основа за стабилност на југоисточното крило на НАТО“, рече таа.
Холандската амбасада, заедно со партнерските мисии и институции, веќе организирала јавни дебати и експертски состаноци во Скопје, со цел размена на најдобри практики и унапредување на отпорноста.
Трошоци за одбрана: Повик за разумен и фазиран пристап
Во контекст на новите предлози во НАТО за зголемување на трошоците за одбрана до 5% од БДП, Џанел потврди дека и Холандија и Северна Македонија ја имаат исполнето тековната цел од 2%, но нагла ескалација на трошењата може да претставува предизвик.
„Фактурирањето на нови компоненти – како што се инфраструктурата и сајбер безбедноста – може да ја олесни реализацијата на целта. Но, за земји со помала економија, како Северна Македонија, фазиран пристап е најпрактичен, со фокус на модернизација и ефективност преку ЕУ-фондови“, оцени амбасадорката.
Политички амбиент: Демократија со предизвици
Говорејќи за политичката клима пред претстојните локални избори, Џанел оцени дека Северна Македонија има функционална демократија со редовен изборен процес и плурализам. Сепак, предупреди дека политичката и етничка поларизација може да ја загрози стабилноста и реформскиот процес.
„Дијалогот меѓу политичките актери е клучен. Продлабочените поделби го попречуваат напредокот и ги ослабуваат институциите. Лидерите треба да ја надминат конфронтацијата во интерес на граѓаните и заедничката европска иднина“, рече Џанел.
ЕУ интеграции: Заслуги, а не компромиси
Амбасадорката беше децидна: проширувањето на ЕУ се заснова на индивидуални заслуги. Холандија останува поддржувач на европската перспектива на Северна Македонија, но очекува јасни резултати во исполнување на критериумите.
„Северна Македонија мора да продолжи со спроведување на реформската агенда, како предуслов за напредок во преговорите. Ова не е само административна задача, туку предуслов за праведно и отпорно општество“, изјави таа.
Како позитивен чекор, го посочи напредокот во правосудната реформа и законите што се во финална фаза, вклучително и законот за Судскиот совет, кој веќе е испратен до Венецијанската комисија.
„Но, најважното е спроведувањето. Законите мора да се применуваат непристрасно. Никој не смее да биде над законот“, нагласи Џанел, додавајќи дека амбасадата внимателно ги следи тековните случаи со корупција и неправилности, вклучувајќи ги случаите во Кочани и поврзани со јавни набавки.
Личен аспект: Амбасадорка со визија и благодарност
Узлем Џанел, која има дипломатско искуство во Естонија, Финска и Азербејџан, вели дека во Северна Македонија се чувствува како дома. „Од моето доаѓање во август 2024, имам впечаток дека оваа држава има голем потенцијал, особено во економијата и туризмот“, изјави таа.
Како приоритет до крајот на мандатот во 2028 година, ја наведува поддршката за приближување кон ЕУ и продлабочување на билатералната соработка со Холандија.
„На крајот, македонските граѓани и нивните лидери се тие што ќе одлучат за правецот на државата. Ние сме тука како пријатели, партнери и сојузници, подготвени да помогнеме“, заклучи таа.