22.8 C
Скопје
28 март, 2024
Inbox7.mk
АНАЛИЗА

МЕЃУНАРОДНИ ОДНОСИ ВО ЕРА НА ГЛОБАЛИЗАЦИЈА: ВАЖНОСТА НА ПАРАДИПЛОМАТИЈАТА

Анализа на книгата „Парадипломатијата на Западен Балкан“ од авторот Рилинд Даути, дело кое претставува важен предвесник и водич за сите оние кои сакаат да бидат дел од меѓународните односи.

 

Пишува: Џелал Незири

 

Реализмот и либерализмот се две главни теории во меѓународните односи кои силно се натпреваруваат една со друга. Реализмот вели дека државите како легитимни фактори треба да бидат единствените актери во меѓународните односи, додека либерализмот бара, покрај државите, играчи во меѓународните односи да бидат и поддржавни или недржавни фактори, како општините, регионите, ентитетите. , невладини организации, економски комори и сл. Помеѓу реализмот и либерализмот стои школата на конструктивизмот, која ја става идејата, идеалот и креативноста на актерите како прв фактор во меѓународните односи.

Во овој контекст е и делото на Рилинд Даути, насловено „Парадипломатијата во Западен Балкан: Преглед на периодот по 1991 година“. Книгата е распослана во шест поглавја, каде авторот ги анализира сите форми на парадипломатија во Западен Балкан по 1991 година, со фокус на ентитетите управувани од етнички Албанци.

Пред да ја даде дефиницијата за преддипломатијата, во воведот авторот ја цитира Виенската конвенција за правото на договори, која признава само шефови на држави или влади и министри за надворешни работи како државни претставници во меѓународните односи. Виенската конвенција е во реалистички дух, што на државите им дава еден вид монопол на дипломатските активности. Меѓутоа, реалистичкиот дух во меѓународните односи е истражуван во Првото поглавје, каде што авторот ги цитира дефинициите на најверодостојните светски теоретичари за преддипломатијата. Следствено, преддипломатијата се дефинира како вклучување на конститутивните единици на националните држави во меѓународните односи, како што е случајот со провинциите на Канада, државите на САД, ландите Германија или областите на Русија.

Либералниот пристап на авторот кон меѓународните односи покажува спротивставување на ригидниот пристап на реализмот, каде државните интереси се ставаат пред секоја човечка вредност и принцип. Поврзувањето на регионите, ентитетите и поддржавните единици на регионално и меѓународно ниво треба да биде движечки процес за регионален и светски развој и разбирање, што ја забрзува целта за долгорочен мир.

Каде се разликува дипломатијата од преддипломатијата? Авторот Рилинд Даути објаснува дека двата поима се разликуваат по:

 

  • Прашањата, односно преддипломатијата има за цел интерес на регион или единица на држава, има конкретна кауза
  • Учеството – кога владите на поддржавите го промовираат својот интерес, повеќе се потпираат на бизнис секторот, меѓународните сојузи и невладините организации
  • Начин на дејствување – парадипломатијата е попрагматична во стремежот кон конкретни причини, за разлика од дипломатијата која првенствено има државни интереси
  • Крајната цел – на преддипломатијата не е државниот, туку конкретниот интерес на граѓанинот.

Во второто поглавје, авторот ги анализира облиците на преддипломатијата од 18 век, во рамките на два пашалаци во рамките на Отоманската империја, управувани од етничките Албанци: Јанина и Скадар. За разлика од европските земји, кои во овој период ги обликуваа своите национални идентитети, авторот со право вели дека преддипломатската активност на овие ентитети не била во насока на заштита или унапредување на интересите на Албанците како нација. Призренската лига, односно 19 век, е почетна точка на изградбата на националната свест кај Албанците, вели авторот, објаснувајќи го историскиот контекст и големите промени што ги предизвика Француската револуција од 1789 година, како предупредување за националните држави и радикална промена на меѓународните односи.

Понатаму, Рилинд Даути ги расветлува облиците на преддипломатијата во рамките на Федерацијата Југославија, составена од 6 републики и 2 покраини.

Во третото поглавје, авторот ја анализира преддипломатијата во Југославија по 2003 година, која ја сочинуваа Србија и Црна Гора, додека четвртото поглавје е посветено само на Косово и нејзината парадипломатијата. Во оваа понова историја, Косово, преку своите избраници, разви интензивни парадипломатски активности, кои авторот ги дели на две фази: првата е од 1989 година, кога беше одземена автономијата на земјата од страна на режимот на Слободан Милошевиќ, до 1999 година – кога беше ослободена од окупацијата на тогашниот српски режим; и вториот – од 1999 година до прогласувањето на независноста во 2008 година, кога како држава почна да развива легитимни дипломатски активности во меѓународните односи.

Во петтото поглавје, Рилинд Даути ја анализира Босна и Херцеговина како федерација составена од Федерацијата Босна и Херцеговина и Република Српска и формите на парадипломатија развиени од овие федерални единици. Во шестото поглавје, односно во последното, тој дава примери на парадипломатија развиена од градовите од Западен Балкан, со акцент на збратимувањето како форма на поврзување меѓу овие поддржавни единици.

Оваа книга е несомнено голем придонес во дефинирањето на улогата на парадипломатијата во остварувањето на интересите на одредени региони во националните држави. Во напливот на глобализација и дигитализација, кои се забрзани особено со појавата на Интернет во 1991 година, државите постепено го губат својот монопол во меѓународните односи. Наднационалните политички, економски, воени, климатски и други каузални сојузи, кои вклучуваат и поддржавни и недржавни актери, полека стануваат обликувачи и клучни фактори во меѓународните односи. Со ова избледува и улогата на државите во меѓународните односи.

Овој временски контекст и она што се очекува да донесе иднината, го прават делото „Парадипломатијата на Западен Балкан“ важен предвесник и водич за сите оние кои сакаат да бидат дел од меѓународните односи.

Related posts

НОВИНАРИТЕ НЕ СЕ БОКСЕРСКА ВРЕЌА

admin

Живот во паралелни реалности

admin

ДУИ во опозиција – услов или „излезна врата“ за ВМРО-ДПМНЕ

admin

2024: Работите ќе се влошат пред да се подобрат

admin

НЕЕДНАКВОСТА

admin

КАДЕ СЕ КРИЈАТ РУСКИТЕ ШПИОНИ ВО МАКЕДОНИЈА?

admin