Прогласувањето независност на етничка албанска географија и нејзиното признавање на одредена административна територија во Лондон го отежнува дефинирањето на 28 ноември како празник надвор од Албанија. Кога зборуваме за знамето, тоа често се дефинира како знаме на сите Албанци, а не само на Албанија. Затоа се нарекува етничко знаме, а не национално. Во тој случај, следното логично прашање е зошто Албанија не го менува државното знаме за да се разликува со етничкото?
Пишува: Џелал Незири
Од двете страни на говорницата на Парламентот на Албанија, на големи ЛЕД екрани, на свечената седница на 28 ноември беше истакнато истото знаме: двоглавиот црн орел со црвена позадина. Ова е националното знаме на Албанија, но истовремено и етничкото знаме на сите Албанци каде и да живеат. Ваквата иконографија немаше да биде проблем доколку во собраниската сала не беа и министрите на Владата и пратениците на Парламентот на Косово. „И знамето на Косово требаше да се покаже на еден екран“, реагираа на социјалните мрежи дел од интелектуалците од Косово, на кои оваа издание не им се допадна. Во јавноста на Косово можеби се очекуваше да има протокол со кој ќе се избегне доминација на една држава над друга. Но, прикажувањето на црвено-црното знаме на двата екрани се чинеше дека го симболизира спротивното. И тоа не дека многу им пречеше на пратениците и министрите од Косово.
Оваа реакција всушност ја покажува дилемата што се провлекува низ Албанците како етникум што живее во шест балкански држави кои никако не успеваат да направат разлика меѓу етничките и националните симболи. Ако знамето е национално, односно само на албанската држава како политички и административен субјект или ако е симбол и на Албанците како етникум/народ – како културен ентитет.
28 ноември е денот кога Албанија се стекна со независност во 1912 година и одлучи црвеното знаме со црниот двоглав орел да биде симболот што ќе ја одбележи албанската држава и државјанство. Во тој ноември пред 110 години, под оваа држава се подразбираа сите региони каде што живеат етничките Албанци или каде што се мнозинство. Два месеци претходно, односно во септември 1912 година, во Лондон започна со работа Мировната конференција. Главните седници почнаа со работа во декември, односно неколку дена по прогласувањето на независноста на Албанија. Големите сили од тоа време, како Велика Британија, Франција, Германија, Австро-Унгарија, Русија и Италија, се собраа во Лондон за да ги дефинираат границите и да ги поделат земјите на Балканот. Отоманската империја веќе била повлечена и го потпишала мировниот договор. По неколкумесечни разговори, во јули 1913 година, претставниците на големите сили одлучија да ја признаат новата албанска држава, објавена осум месеци претходно, но со само 60 отсто од нејзините територии. Косовскиот вилает ѝ бил даден на Србија, додека Чамерија била одредена да биде дел од Грција.
Од овој историски јазол потекнуваат и дилемите, недоразбирањата и погрешните толкувања на знамето како национален симбол или како етнички симбол. Ова знаме беше одлучено да биде симбол на новата албанска нација, која беше создадена на компактна територија каде мнозинството беа луѓе обединети по јазикот, територијата, историјата и Скендербег, како главна историска личност. Оваа нација беше државен или уставен конструкт врз етникум или народ, како производ на културата.
Бенедикт Андерсон вели дека нацијата е општествено конструирана заедница, замислена од луѓето да се доживуваат себеси како дел од оваа група (држава). Нациите почнаа да се појавуваат по Француската револуција од 1879 година, кога сопственоста на државата од црквата и кралството премина на сите граѓани. Дотогаш, религиозната идеологија го одржуваше целото општество обединето, додека кралското семејство се наметна како неоспорен авторитет во насока на монархијата. Со создавањето на современите држави, црквата ја изгубила својата улога во јавната сфера, додека на кралството му била одземена моќта. Со ова било загрозено единството на општествата со класни, географски, етнички или расни разлики, кои ги обединувала истата црква и биле управувани од исто кралство. За да се замени религиозната идеологија или монархија, нацијата се промовира како семејство кое се состои од сите оние кои имаат државјанство на иста држава.
Тука повторно се појавува дилемата што е албанска нација, а која е албанска етничка припадност (народ)? Дали црвено-црното знаме е национален симбол, само на државата Албанија, или етничко – на сите Албанци? Кога Самоопределување беше во опозиција, не ги прифаќаше националните симболи на Косово – знамето, химната и грбот. Странските дипломати кои тогаш се среќаваа со лидерот на Самоопределување, Албин Курти во неговиот кабинет, одбиваа да бидат фотографирани внатре во партиските канцеларии бидејќи немаше симболи на Косово, туку на „друга држава“. Истата ситуација беше во Северна Македонија во 2005 година, кога требаше да се изгласа Законот за употреба на знамиња. Странските дипломати не можеа да ги разберат албанските политичари зошто инсистираат да се официјализира знамето на „соседната држава“ (Албанија) во нивната држава (Северна Македонија). Тие упорно бараа да има карактеристични знаци за да се знае дека е етничко знаме на Албанците на РСМ, а не државно знаме на Албанија. Исто како, на пример, кипарските Турци кои имаат различно знаме од она на Турција, иако се етничка група со исти културни атрибути.
Најдобрата споредба што може да се направи со албанскиот етникум е таа со германската. Освен во Германија, етничките Германци се мнозинство во Австрија и сочинуваат речиси половина од Швајцарија. Значи, тоа е етникум што опфаќа три политички нации: германска, австриска и швајцарска. Тие продолжуваат да користат еден јазик – германскиот, како главен столб на нивниот етнички идентитет, кој е официјален во сите три земји, но немаат етничко знаме како Албанците. Ото фон Бизмарк во деветнаесеттиот век ги обединил провинциите на Прусија во држава наречена Германија, на која тој бил нејзин прв канцелар. Во последен момент Австрија ја отфрли оваа унија бидејќи, за разлика од моноетничка Германија, таа беше мултиетничка империја. Истото го направија и Германците од Швајцарија со образложение дека „подобри фактори во малата хеленска федерација, отколку периферни и неважни во големата Германија“.
Сепак, дефиницијата дека Албанија и Косово се „еден народ со две држави“ преовладува кај мнозинството албански политичари во регионот. Тоа не значи дека претставуваат застарени идеи на големите држави, кои беа закопани со проектот на Европската унија (ЕУ). Прогласувањето независност на етничка албанска географија и нејзиното признавање на одредена административна територија во Лондон го отежнува дефинирањето на 28 ноември како празник надвор од Албанија. Кога зборуваме за знамето, тоа често се дефинира како знаме на сите Албанци, а не само на Албанија. Затоа се нарекува етничко знаме, а не национално. Во тој случај, следното логично прашање е зошто Албанија не го менува државното знаме за да се разликува со етничкото?