Како што се приближува крајот на ноември, надежите за имплементација на Францускиот предлог исчезнуваат. Обврската преземена со овој документ се уставните измени за вклучување на етничките Бугари во преамбулата, што се чини недостижно без гласовите на опозицијата. Но, потпретседателот на Демократската унија за интеграција (ДУИ), Бајрам Реџепи, е оптимист дека разумот конечно ќе надвладее и опозицијата ќе гласа за измените. Во разговор со Инбокс7 вели дека нема План Б.
Уставните измени мора да поминат
“План Б нема. Измените мора да се случат. Прашање е дали ќе се гласаат според предвидената динамика или ќе доцнат”, вели тој.
Доцнењата, додава Реџепи, “ќе предизвикаат многу незадоволство, несигурност, иселување, непредвидливост, очај, негативна енергија во општеството, националистичка реторика, ксенофобија, а најлошо од сè, ќе се создаде вакуум за влијание на фактори од истокот, кои не го сакаат најдоброто оваа земја и регион”.
“Мора да ни биде јасно дека додека Западот инвестира многу за стабилноста и интеграцијата на нашиот регион, во исто време и земјите од источниот блок инвестираат многу за спротивното. Ова е битка во секоја смисла на зборот”, оценува Реџепи.
Ноември како краен рок, според него, е дефиниран и зборуван затоа што завршува скрининг процесот. “Би било многу добро да не се губи време и веднаш по затворањето на проекцијата да се одржи втората конференција со Европската комисија за да се започне со отворање на поглавјата. Оваа агенда ја има оваа динамика”, вели Реџепи.
Според вториот човек на ДУИ, нема да биде проблем дури и да се изгласаат уставните измени во декември, можеби и во првите месеци од следната година од причина што втората конференција со ЕУ да биде закажана во првиот квартал од следната година.
“Доколку тоа не се случи во овој период и се пролонгира за подоцна, ова многу ќе ја усложни ситуацијата бидејќи напролет има избори на различни нивоа во ЕУ, имаме извонредни геополитички турбуленции, имаме отворени конфликти за кои не знаеме каков ќе биде епилогот…За жал, овие политички и геополитички агенди можат многу брзо да се променат на штета на интересите на Македонија и на регионот”, вели Реџепи.
На прашањето како ќе се позиционира ДУИ доколку не се изгласаат овие измени, Реџепи со одговор: “Промена на уставот и вклучување на бугарскиот етникум и некои други етникуми во Уставот е целосно техничка работа и одраз на демографската реалност. Не слушнавме ниту еден релевантен аргумент дека ова концептуално ќе го промени уставниот поредок на државата. Одбивањето да се изгласаат овие измени се прави само за партиски и изборни калкулации. Најлошото е што во јавното мислење се шират дезинформации и намерна пропаганда за да се искриви вистината и потоа перфидно да се меша причината со ефектот, бидејќи населението не го сака ова. Решеноста, но и заложбата на ДУИ е многу јасна, конкретна и транспарентна – овие промени да се случат ден или нешто порано, бидејќи тоа е најголемата услуга што можеме да ја направиме за граѓаните на оваа држава. Доколку тоа не се случи пред избори, на граѓаните ќе им ги откриеме фактите каква штета ни прават овие политики. Но, оптимист сум дека разумот сепак ќе надвладее и ќе се гласаат уставните измени.”
ЕУ интеграцијата предност пред “20 проценти”
Коментирајќи го условот на албанските опозициски партии дека го условуваат гласањето на уставните амандмани со замена на „20 проценти“ во Уставот, Реџепи вели дека тие можат да придонесат реално тоа да се случи.
“Нашиот став е многу јасен. Ова е навредлива дефиниција и треба веднаш да се дмени. Но, за да се направи ова, потребен е консензус затоа што се потребни 80 гласа во Собранието. Ако албанските опозициски партии навистина сакаат да ги отстранат 20-те проценти, тогаш можат да дадат важен придонес: на локално ниво се во коалиција и партнерство со ВМРО-ДМПНЕ, па нека го убедат својот партнер и ние сме подготвени утре да започнете ја постапката за промена. Ова го велам затоа што без ВМРО не може да се постигнат 80 гласа во парламентот”. Но, Реџепи додава дека “во никој случај не треба да биде причина, алиби или пречка за уставната промена од која зависи интеграцијата на земјата во ЕУ, а тоа би било страшно и убиствено”.
“Дефиницијата за употреба на албанскиот јазик поврзана со 20 отсто од населението е направена во 2001 година во услови на војна и компромис, а таа мора да се промени денес. Но, менувањето на таа дефиниција во пракса не ја унапредува употребата и примената на албанскиот јазик, додека промената која ја отстранува последната пречка за интеграција во ЕУ има најголем можен ефект врз подобрувањето на животниот стандард и животот на граѓаните. Ова е суштинска разлика”, потенцира Реџепи.
Следната година ќе имаме двојни избори – претседателски и парламентарни. Опозицијата сега почна да нуди датуми и начини како да бидат организирани. Реџепи вели дека за ДУИ најмалку е важно дали изборите ќе се организираат во еден ден или ќе бидат одвоени.
“За нас ова е од многу мало значење. Сепак, мора да има консензус на сите политички партии. Ќе ги слушнеме и аргументите за и против изборите да се одржат во ист ден или одделно, а за ова секако ќе одлучуваат партиските органи”, вели тој.
ДУИ се уште не решила дали ќе оди до заеднички кандидат за претседател со СДСМ, или да излезе со свој кандидат. “Мора да бидеме рационални – во сегашните околности кандидатот Албанец не победува. Се разбира, и овој пат одлуката ќе се заснова на усогласеност со нашите стратешки и програмски определби. Но во секој случај и за ова ќе одлучуваат партиските органи.”, вели Реџепи.
Форматот на Европски фронт
Тој најави дека ДУИ ќе формира предизборна коалиција со сите фактори кои безусловно се за ЕУ.
“Суштинската дефиниција на нашата партиска програма е забрзување на евроинтегративните процеси, бидејќи забрзувањето на овој процес значително ќе влијае на секоја сфера од животот и на нашата државна и општествена организација. Овој процес бара длабоки реформи и овие реформи бараат национален консензус што е можно поширок, и во формална смисла на бројките во Собранието, но и во смисла на вклученост во овој процес. Повеќето релевантни политички фактори се во согласност со овие определби, затоа мислам дека овој фронт сепак ќе се создаде и ќе има голема поддршка.”, потенцира тој.
Реџепи вели дека форматот на европскиот фронт постојано се анализира и се проценува како евентуалната коалиција со македонски партии би се очекувало од гласачите. “Во Македонија, за жал, се уште има многу остатоци со националистичка идеологија кои на државата гледаат како на етничка сопственост, во целосна спротивност со нашата идеологија, дека државата ја гледаме како сервис на граѓаните. За жал, има многу внатрешни и надворешни фактори кои сакаат да го продлабочат овој јаз и тоа може да има изборно влијание, особено врз македонските гласачи. Сепак, оваа одлука треба да се донесе во зависност од резултатите од истражувањето на јавното мислење за да се валоризира ова со убедлива победа”, подвлекува Реџепи.
Тој не ги коментира изјавите на лидерот на АзА, Арбен Таравари, кој во неколку наврати упати сериозни обвинувања кон ДУИ. Во едно интервју тој ја нарече и „рак на општеството“.
“Не сакам да ги коментирам овие изјави. Со Алијансата за Албанците секако дека имаме разлики и тоа е многу нормално, затоа постоиме како различни партии. Но, од суштинско значење е да се нагласи дека со овој политички субјект имаме целосна согласност за основните дефиниции и нашата политичка ориентација. Барем јас не гледам разлика од ваква природа и дека имаме непремостливи проблеми бидејќи бевме сведоци дека овој субјект и кога беше во опозиција поддржуваше многу одлуки поврзани со интеграциите и ние сме многу благодарни за тоа”, вели Реџепи.
Дали ќе имаме предизборна, постизборна коалиција или не, тој вели дека тоа ќе зависи од одлуките на партиските органи на двете партии и од заедничките интереси. “Ние сме најголемиот албански политички субјект во Македонија, но овој факт никогаш не создаде ароганција и цинизам во нашиот пристап во однос на другите политички субјекти. Јас лично мислам дека Европскиот фронт треба да биде што е можно поширок и инклузивен во однос на политичките фактори, но особено во суштината на идејата, бидејќи фрагментацијата на албанскиот глас значително ја намалува и политичката тежина и тежината во одлучувањето”, додава потпретседателот на ДУИ.