Говорот на Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, пред пратениците на Собранието на Република Северна Македонија одржан на 21 ноември 2023
Прекрасно е што ве гледам сите повторно. И чест е да се биде овде. Голема чест е да се биде поканет на Собрание затоа што ова е Народното собрание на Република Северна Македонија. Сум бил овде и порано, но ова е прв пат да ви се обратам откако Северна Македонија стана полноправна членка. Затоа, добредојде во НАТО, и честитки за припадноста во најуспешната Алијанса во историјата. Патот до членството во НАТО беше долг и предизвикувачки. Вашата земја првпат одлучи да влезе во НАТО пред триесет години. Ова патување бараше упорност, решителност и посветеност на реформите. Со политичка храброст и визија постигнавте историски компромис со Грција: Договорот од Преспа го овозможи приемот во НАТО. Тоа, исто така, придонесе за добрососедски односи и посветла иднина за луѓето во Северна Македонија.
Во март 2020 година конечно ја остваривте својата амбиција и станавте полноправна членка на НАТО. Во тоа време, светот влегуваше во првото заклучување на пандемијата COVID-19. Така, за мене лично, и за сите нас, членството во НАТО за Северна Македонија беше добредојдена точка на светлината во темнината.
И уште во тие рани денови, придобивките од членството беа очигледни. Сојузниците на НАТО и ја обезбедија на Северна Македонија многу потребната поддршка и залихи. Го искористивте НАТО за да помогнете во координирањето на вашиот одговор на пандемијата и повеќе од 500 први одговорни обучени од НАТО можеме да нурнеме директно во акција, помагајќи да се спасат животи и да се ублажат страдањата.
Денес, сојузниците на НАТО ја гарантираат безбедноста на Северна Македонија: борбени авиони од Грција и Италија патролираат на вашето небо за да ве чуваат безбедни. Ова е НАТО солидарност на дело. Сојузниците стојат заедно за да се заштитат и бранат едни со други. Во последните три години, по членството во НАТО, забележавте повеќе странски инвестиции, зголемен раст и повеќе работни места.
А тоа е нешто што го видовме и во другите земји кои се приклучија на НАТО, а тоа е дека мирот и стабилноста се предуслов за економски просперитет. Значи, со влезот во НАТО, не само што ќе ја обезбедиме безбедноста, туку ќе обезбедиме и рамка, услови за економски просперитет. И повеќе од тоа, за Северна Македонија, како и многу други земји, членството во НАТО е суштинска отскочна штица кон членството во Европската Унија. И повторно, многупати досега видовме дека по завршувањето на Студената војна, сојузниците им се приклучија на земјите кои беа поранешни делови од Варшавскиот пакт или Источниот блок. Прво влегоа во НАТО, а потоа врз основа на тоа и во Европската Унија. Членството во ЕУ дополнително ќе ја подобри вашата демократија, владеење на правото и социјалната правда, зголемувајќи ги можностите за сите граѓани, а особено за младите.
Сите политички партии имаат одговорност да работат заедно и да ја движат земјата напред. Затоа ве охрабрувам да истраете како што направивте со членството во НАТО и да го завршите своето патување до срцето на европското семејство на народи. И повторно, членството во НАТО го отвори патот за членство во Европската Унија за многу земји пред вас. Членството во НАТО е добро за Северна Македонија. Тоа е добро и за НАТО.
Вашите вооружени сили даваат активен придонес за меѓународниот мир и безбедност. Тие придонесуваат за различни мисии и операции на НАТО, за борбена група во Бугарија и за други важни задачи во рамките на НАТО Алијансата. Неодамна, вие всушност помогнавте да се преместат силите на НАТО преку вашата земја во Косово за да ни овозможите да го зајакнеме присуството на НАТО во Косово, каде неодамна додадовме дополнителни 1000 војници. Вашите вооружени сили служеа во Авганистан. Тие дадоа вредна поддршка за нашата мировна мисија на Косово и овде во ова Собрание, вие сте обединети во осудувањето на руската агресивна војна против Украина. Северна Македонија веднаш се приклучи на санкциите на ЕУ против Русија. Дадовте значителна воена помош за Украина, како и финансирање на трустниот фонд на НАТО за Украина. Затоа, ви благодариме за силната политичка поддршка и практичната поддршка на Украина. И секој ден во седиштето на НАТО го заземате вашето место како рамноправен со другите сојузници, како ценет и доверлив член на трансатлантската заедница, за да разговарате и да донесувате одлуки во најдобар интерес на Алијансата. Ви благодарам на сите вас и на припадниците на вашите вооружени сили за поддршката и посветеноста.
И се сеќавам на првиот пат кога се обратив на ова Собрание. Потоа, сте се пријавиле за членство. Работевме да ги надминеме пречките, но никој не беше сигурен дали можеме да го направиме тоа. Можевте да ги надминете тие пречки. И сега сме тука заедно како НАТО сојузници, што покажува дека напредокот е можен.
Западен Балкан отсекогаш ми бил при срце. Затоа што кога бев дете, татко ми работеше во норвешката амбасада во поранешна Југославија. Живеевме овде три години. Тогаш уживав во мојот прв сладолед, го изедов мојот прв Punjene Paprike и ја научив мојата прва детска рима „Ringe Ringe Raja, Došo čika Paja“ или нешто слично. Така, сè уште имам многу убави спомени од моето детство во поранешна Југославија. И оттогаш, многупати се враќав во овој регион, вклучително и овде во Северна Македонија, за да ги посетам пријателите, како норвешки политичар и како генерален секретар на НАТО.
Така во 2018 година бев тука на свеченото отворање на „Столтенбергова Улица“, улица што го носи името на мојот татко, почесен граѓанин на Скопје. Ова беше признание за неговите и напорите на мајка ми да им помогне на погодените од ужасниот земјотрес во 1963 година. Моите родители, како и многу други, беа длабоко трогнати и решени да помогнат. И помогна да се координираат напорите за помош на Норвешка, обезбедувајќи поддршка, вклучително и монтажни куќи, за илјадниците луѓе кои останаа без покрив над главата поради катастрофата. Тие, исто така, помогнаа, татко ми и мајка ми, болницата за туберкулоза да се претвори во она што стана познато како „Козле“, Институт за респираторни заболувања кај децата, болница која и денес обезбедува нега. Така, навистина мислам на тоа кога велам дека овој дел од светот, овој дел од Европа, е многу важен за мене и за моето семејство. Но, тоа е исто така важно за НАТО.
Кога Југославија се распадна со колапсот на комунизмот, вашата земја беше единствена. Таа беше единствената земја што ја стекна својата независност без да биде пролеана ниту една капка крв. И тоа е огромно достигнување. Пример за другите. Во раните 2000-ти, силите на НАТО помогнаа да се донесе мир во Северна Македонија, разоружувајќи [и раздвојувајќи ги групите] и обезбедувајќи заштита за меѓународните набљудувачи. Денес, Северна Македонија е пример за успешно мултиетничко општество. Вие му покажувате на регионот и на целиот свет дека е можно различни етнички и верски групи да живеат заедно во мир, дека постојат реални алтернативи за насилството.
И тоа всушност се покажува и во ова Собрание. Каде што различни групи се претставени заедно, градејќи нација заедно. Страшното насилство од 1990-тите го промени Западен Балкан и го промени НАТО: за прв пат во нашата историја излеговме надвор од територијата на НАТО за да го запреме крвопролевањето во Босна и Херцеговина и да го спречиме потенцијалниот геноцид на Косово. НАТО е тука оттогаш. Во последните неколку дена бев на турнеја низ Западен Балкан. Ги посетив нашите партнери, Босна и Херцеговина и Србија. Во Косово се сретнав со трупите на НАТО на КФОР од цела Алијанса.
А утре ќе се сретнам со други лидери од Албанија, Хрватска, Црна Гора и се разбира од Северна Македонија. Затоа, премиерот Ковачевски, многу благодарам што утре во Скопје беше домаќин на оваа важна средба на лидерите од овој регион. Мислам дека тоа ја покажува вредноста и важноста на Северна Македонија и нашата Алијанса што всушност вие ја свикувате, ја свикуваме ние, оваа важна средба утре во Скопје. На средбата ќе разговараме за Западен Балкан и за пошироките безбедносни прашања. Како што е војната на Русија против Украина и нејзините активности во регионот. Затоа што Западен Балкан е суштински за безбедноста на Европа. Ние сме посветени на суверенитетот и територијалниот интегритет на Босна и Херцеговина и нејзиното континуирано патување по евроатлантскиот пат. Во Косово, распоредивме околу 1000 дополнителни војници во нашата мисија на КФОР по неодамнешните инциденти на насилство. Ги повикуваме Белград и Приштина да се вклучат во дијалогот поддржан од ЕУ.
И сакам да и се заблагодарам на Северна Македонија за континуираната поддршка за КФОР и за помагањето да се одржи мирот во тој регион. Така, членовите на Собранието, Северна Македонија е полна со неверојатни луѓе, прекрасни пејсажи и големи ветувања за иднината. Вие водите со пример покажувајќи како луѓето од различно етничко и верско потекло можат да живеат заедно и да градат земја. Вашата земја е доказ дека со напорна работа, реформи и посветеност на вредностите на трансатлантската заедница, слободата, демократијата и владеењето на правото, колку и да е тежок, секогаш е можен напредок. Без разлика дали тоа е членство во НАТО на Европската унија, или мир, безбедност и просперитет на вашиот народ.