Илијана Иванова, комесар за иновации, истражување, култура, образование и млади, вчера и денеска во Скопје се сретна со министрите од Западен Балкан на низа состаноци на кои беа истакнати заедничките напори за имплементација на Агендата на Западен Балкан за иновации, истражување, образование, култура, млади и спорт.
Како што е соопштено, претставниците ја потврдија својата заложба за интензивирање на соработката за посилна интеграција на Западен Балкан во Европската образовна област, во Европската истражувачка област и во Европската агенда за иновации.
“ЕУ има за цел да го приближи Западен Балкан до ЕУ и создаде сет на алатки и инструменти за да се забрза конвергенцијата на регионот. Последната иницијатива на ЕУ, новиот план за растза Западен Балкан вклучува поддршка за зајакнување на иновациите, зелената и дигиталната транзиција и нудење можности за понатамошно образование на младите луѓе”.
Истражување и иновации
Министрите разговарале за улогата на Европската истражувачка област и Европската агенда за иновации , до кои сите партнери од Западен Балкан можат целосно да пристапат, за поттикнување, привлекување и задржување на таленти преку зголемување на вештините потребни за иновации.
Партнерите од Западен Балкан ги зголемиле ресурсите за истражување и иновации, особено за истражувачки инфраструктури, научни и технолошки паркови, академско-деловна соработка што го олеснува трансферот на технологија и во обезбедување на широки групи мерки за поддршка на иновациите. 400 проекти во регионот добиваат вкупно 140 милиони евра средства во рамките на програмата за истражување и иновации на ЕУ.
Приоритети кои произлегуваат од Стратегиите за паметна специјализација, развиен од повеќето партнери од Западен Балкан, ќе генерира синергија во економиите и во регионот, истовремено создавајќи средина за развој и задржување на талентите.
Земјите од Западен Балкан кои учествуваат во програмата ЕУ ДИГИТАЛ ќе создадат свои центри за дигитални иновации и ќе учествуваат во мрежата на европски центри за дигитални иновации (EDIHs), кои се едношалтерски центри кои ги поддржуваат компаниите и организациите од јавниот сектор во одговорот на дигиталните предизвици и стануваат поконкурентни. 18 ЕДИХ од Албанија, Косово, Црна Гора, Северна Македонија, Србија, Турција и Украина успеаја на првиот повик за предлози и тие се поканети да се приклучат на мрежата на ЕДИХ. До 2025 година секоја земја ќе има оперативни EDIH подготвени да ги поддржат компаниите и јавниот сектор во зелената и дигиталната транзиција.
Поддршката на приоритетите за зелена транзиција и унапредувањето на имплементацијата на Зелената агенда за Западен Балкан ќе ја забрза конвергенцијата на регионот со ЕУ. Три града во регионот – Елбасан, Подгорица и Сараево – се примери за нов модел на градско управување, способен да поттикне системска трансформација кон климатска неутралност. Тие имаат за цел да бидат климатски неутрални и паметни градови до 2030 година, додека дејствуваат како центри за експериментирање и иновации, овозможувајќи им на другите градови во регионот да го следат примерот.
Неодамнешната студија за квалитетот на воздухот во градовите од Западен Балкан , изработена од Заедничкиот истражувачки центар на Комисијата, дава важни сознанија за изворите и влијанијата на загадувањето на воздухот, што е голем предизвик во регионот. Наодите ќе им помогнат на националните и локалните власти да развијат ефективни стратегии за намалување на намалувањето на загадувањето.
Образование
Министерските дискусии се фокусирале на градење силна врска помеѓу образованието и иновациите. “Неколку клучни политички иницијативи веќе придонесуваат за оваа цел, вклучително и Европската образовна област , особено Европската стратегија за универзитети, Новата европска агенда за иновации и Акциониот план за дигитално образование 2021-2027 година.”
Засилено партнерство со Западен Балкан во рамките на програмата Еразмус+ се протега на образовните организации и институции во целиот Западен Балкан (т.е. вклучувајќи ги и оние кои не се поврзани со програмата). Ова им дава можност да учествуваат во стратешки акции како што е иницијативата Европски универзитети , која обединува 64 сојузи на високообразовни институции. Проширувањето на иницијативите како што се Регионалната канцеларија за младинска соработка, Girls Go Circular и охрабрувањето на хакатоните за дигитално образование , ќе играат клучна улога во унапредувањето на младинското учество во зелената и дигиталната транзиција преку образование и развој на вештини. Посебно внимание беше посветено на младите, развојот на вештини и надградбата на работната сила, особено во областите со длабока технологија.
Култура
Министерската платформа за култура на Западен Балкан, започната во 2022 година, се фокусира на културните и креативните сектори во регионот. Овие сектори можат целосно да имаат корист од можностите што ги нуди програмата „Креативна Европа“ , вклучително и шемата за мобилност „Култура ја движи Европа“ , која ја поддржува мобилноста на уметниците и културните професионалци и Европската престолнина на културата .
Од 2022 година, културните и креативните сектори на Западен Балкан, исто така, имаат корист од акцијата Култура и креативност за Западен Балкан, голема програма предводена од УНЕСКО со поддршка на ЕУ. Проширувањето на Центарот за европско наследство на Западен Балкан е уште еден конкретен пример за нашата посветеност за зајакнување на регионалната соработка.
Со Агендата на Западен Балкан за иновации, истражување, образование, култура, млади и спорт, регионот продолжува да се движи по патот кон поблиска соработка со ЕУ во овие политички области, со што придонесува за агендата за проширување.
Планот за раст за Западен Балкан има за цел да ги приближи партнерите од Западен Балкан до ЕУ преку нудење на некои од придобивките од членството во ЕУ за регионот пред пристапувањето, поттикнување на економскиот раст и забрзување на социо-економската конвергенција. Планот е поддржан со нов финансиски инструмент заснован на перформанси, Фонд за реформи и раст за Западен Балкан. Работи со до 6 милијарди евра за периодот 2024-2027 година.