Американските санкции против Српската нафтена индустрија (НИС), во сопственост на руската државна компанија „Газпром“, се сметаат за почеток на крајот на балансирањето на Србија меѓу Русија и Западот, пишува Danas.rs, независен медиум во Србија.
Експертите сугерираат дека овој потег може да ја приближи Србија кон западната сфера на влијание. Сепак, ваквата промена во надворешната политика веројатно нема да биде отворена или брза, бидејќи јавното мислење сè уште силно фаворизира врски со Русија и Кина, особено кај гласачите на Српската напредна партија (СНС).
Суптилно приближување кон Западот
Александар Ивковиќ, истражувач во Центарот за современа политика и уредник на порталот European Western Balkans, тврди дека српската влада нема јавно да објави свртување кон Западот. Наместо тоа, таа веројатно ќе продолжи да одржува привид на неутралност за да го задоволи домашното јавно мислење, додека дискретно се усогласува со западните интереси.
„Србија веќе направи чекори во оваа насока, како што се прилагодувањето на ставот за рударството на литиум, дистанцирањето од Русија по прашањето за Украина и прифаќањето на Охридскиот договор со Косово,“ изјави Ивковиќ. Тој додаде дека неусогласеноста со западните санкции против Русија служи како маска за овие промени и за управување со домашните ставови.
Ослабеното влијание на Русија
Кариерата дипломат Сречко Ѓукиќ смета дека санкциите за НИС се јасен показател за намалената зависност на Србија од Русија. Сепак, тој истакнува дека Москва ќе се спротивстави на продажбата на НИС, бидејќи тоа претставува последен значаен упоришен пункт на Русија во Србија.
„Москва губи и политичко влијание и финансиска добивка со падот на НИС,“ објасни Ѓукиќ, додавајќи дека Србија има суверено право да национализира странски сопственички средства, вклучително и НИС.
Прашањето за Косово
Санкциите за НИС ги оживеаја дебатите за улогата на Русија во заштитата на ставот на Србија за Косово. Аналитичарот Драгомир Анѓелковиќ сугерира дека претседателот Александар Вучиќ се обидува да ја испровоцира Москва да го промени својот став за Косово, што би можело да го отвори патот за нормализација на односите на Србија со НАТО и ЕУ.
„Вучиќ можеби се обидува да ја префрли вината за неуспесите на српската политика врз Русија,“ изјави Анѓелковиќ, обвинувајќи ја српската влада за предавство на националните интереси под западен притисок.
Пат кон НАТО?
Војислав Михајловиќ, лидер на ПОКС, верува дека санкциите за НИС се дел од пошироката западна стратегија за целосна интеграција на Србија во НАТО рамката. Тој предвидува дека Србија на крајот ќе воведе санкции против Русија, означувајќи дефинитивно усогласување со Западот.
„Оваа влада одамна ги прифати западните услови, вклучително и протерувањето на руските интереси од НИС. Членството во НАТО веројатно ќе биде претставено како единствена опција,“ изјави Михајловиќ.
Избор за Србија
Павле Грбовиќ, претседател на Партијата за слобода и правда, ги гледа санкциите како шанса за Србија да ги исправи грешките од минатото во надворешната политика. Сепак, тој нагласува дека сегашната администрација е способна да донесува разумни одлуки само под надворешен притисок.
„Санкциите нудат можност да се ублажи штетата предизвикана од лоши политички одлуки, но неопходно е да не се кредитира авторитарен режим за она што е на крајот реакција на криза,“ изјави Грбовиќ.
Додека Србија ги навигира импликациите од овие санкции, поширокото прашање останува: Дали ова е крајот на долгогодишната политика на Србија за балансирање меѓу Истокот и Западот? Одговорот ќе зависи од тоа како владата ќе ги управува своите односи со Москва и Западот во наредните месеци.