Парламентот на Северна Македонија во понеделникот гласаше за разрешување на Весна Дамева, членка на Судскиот совет, во услови на зголемени политички превирања околу независноста на судството и владеењето на правото.
Иницијативата, поддржана од пратеници на владејачката коалиција и предложена од Антонио Милошоски од опозициската ВМРО-ДПМНЕ, беше изгласана со едногласна поддршка од сите 77 присутни пратеници во парламентот со 120 места. Ниту еден пратеник не гласаше против, ниту пак имаше воздржани.
Политички реакции
Одлуката предизвика жестока политичка дебата, при што критичарите ја осудија како неуставен напад врз независноста на судството. Обраќајќи им се на пратениците пред гласањето, Дамева ја отфрли иницијативата како „политички мотивиран чин“ што ќе ја продлабочи, наместо да ја реши, кризата во судскиот систем.
„Треба ли вака да газите по живи луѓе?“ праша Дамева за време на седницата, доведувајќи ја во прашање легитимноста на парламентарната интервенција во судските прашања.
Премиерот Христијан Мицкоски и неговата владејачка партија ВМРО-ДПМНЕ ја бранеа одлуката, тврдејќи дека е неопходна за враќање на довербата во судството, кое се соочува со сè поголеми критики за наводна корупција и неефикасност.
Партијата инсистираше дека отстранувањето на Дамева е клучен чекор кон судските реформи. Милошоски тврдеше дека Судскиот совет е „политизиран“ и дека нејзиното разрешување е дел од напорите за „разградување на корумпираниот систем“.
Опозициските пратеници, вклучувајќи го и Оливер Спасовски од Социјалдемократскиот сојуз на Македонија (СДСМ), го осудија гласањето како „опасен преседан“ и директен напад врз владеењето на правото. Спасовски предупреди дека ваквите политички интервенции можат да ја поткопаат судската независност.
„Со оваа неуставна иницијатива, парламентарното мнозинство го дестабилизира правниот поредок“, изјави Спасовски. „Ова е опасен преседан.“
Меѓународна загриженост
Овие настани привлекоа меѓународно внимание. Томас Вајц, постојан известувач на Европскиот парламент за Северна Македонија, предупреди дека постапките на владата сигнализираат политичко мешање во судството.
„Овој повик од владата е загрижувачки знак за политичко мешање во судството“, изјави Вајц. „Независноста на судскиот систем е клучна за владеењето на правото и поделбата на власта, што се основни вредности за патот на Северна Македонија кон ЕУ.“
Американската амбасадорка во Северна Македонија, Ангела Агелер, изјави дека Вашингтон внимателно ги следи парламентарните постапки и изјавите поврзани со интерпелациите против пет членови на Судскиот совет.
„Многу внимателно ги следиме постапките во парламентот и изјавите во врска со одобрените интерпелации за пет члена на Судскиот совет,“ изјави Агелер пред новинарите на настан во Идризово во средата. „Најважно е процесот да се спроведе на јасен и транспарентен начин.“
Пошироки импликации
Гласањето за разрешување на Дамева доаѓа во време на зголемени тензии околу улогата на Судскиот совет, кој е одговорен за именување и разрешување судии. Опозициската Демократска унија за интеграција (ДУИ) најави планови за покренување дополнителни иницијативи за недоверба кон судиите од Уставниот суд, што ги зголеми стравувањата за независноста на судството.
Во меѓувреме, левичарската партија Левица го поддржа разрешувањето на Дамева, повикувајќи на поголема одговорност во судството. „Ова е клучен момент во борбата за владеење на правото и довербата во институциите,“ изјави пратеникот на Левица, Борислав Крмов.
И покрај нејзиното разрешување, Дамева вети дека ќе продолжи да работи до крајот на нејзиниот мандат, навестувајќи понатамошни правни и политички спорови.
Гласањето дополнително ја продлабочи дебатата за улогата на судството во Северна Македонија, земја што е под притисок од Европската унија да спроведе судски реформи како дел од нејзините напори за приклучување кон блокот.