20.8 C
Скопје
29 март, 2024
Inbox7.mk
АНАЛИЗА

ПРЕДИЗВИЦИ ВО ИЗБОРНАТА ЛЕГИСЛАТИВА ВО ОДНОС НА РЕКЛАМИРАЊЕТО НА БИЛБОРДИ

Последните избори од 2021 година, повторно покажаа дека играчите ги бараат дупките во правилата за да можат да ја направат рутата во нивна корист. Анализата на „Импетус“ нотира бројни недоследности, кои доколку не се регулираат во овој период меѓу два изборни циклуса, тогаш сликата ќе се повтори и на следните

Пишува: Катерина Топалова

Едни на огромни табли, ѕидови, гаражи и билборди, други одвај видливи. Какви се правилата за политичко рекламирање на билборд?

Пред секои избори, политичките партии „војуваат“ да земат повеќе, повидливи, поголеми и позабележителни билборди. Трката не е без правила, но на правилата им недостасува допрецизирање за натпреварот да биде фер.

Последните избори од 2021 година, повторно покажаа дека играчите ги бараат дупките во правилата за да можат да ја направат рутата во нивна корист. Анализата на „Импетус“ нотира бројни недоследности, кои доколку не се регулираат во овој период меѓу два изборни циклуса, тогаш сликата ќе се повтори и на следните.

Имено, „Импетус“ воочува дека сегашната правна рамка не дава јасни дефиниции и одредби за сите видови на ситуации кои се наоѓаат на терен.

Билбордите се разликуваат по големина, димензија, изработка, осветлување, а во најновата форма може да бидат дигитални и да емитуваат видео материјал или фото галерија. Цените варираат од тип до друг, во зависност од локацијата на која се наоѓа билбордот. Со оглед на тоа како технологијата забрзано ги погодува сите сектори, недостатокот на дефиниции за видовите реклами и локации кои можат да се користат во изборната кампања за политичко рекламирање може да доведе до заобиколување на правилата на изборното законодавство.

Покрај билбордите на ѕидовите/мостовите, во изборниот период биле забележани и други форми на јавен простор и вид на рекламирање, како што се закачени транспаренти поставени високо над фреквентните раскрсници, кои не се регулирани и контролирани од ниту една институција.

Плакати беа поставени на места како што се: јавни инфраструктурни објекти, столбови, градилишта, огради, верски објекти, приватни станбени згради, станици, кафулиња, објекти во сопственост на јавни претпријатија и/или општини итн. Одредбите од Изборниот законик не се прецизни кога станува збор за тоа на која локација може да се објавуваат/лоцираат политичките реклами на билбордите. Нема забранети локации.

Општините, градот Скопје и правните лица кои управуваат со локацијата на билбордите ги определуваат местата каде што може да се објавуваат огласите. Општините најчесто донесуваат документ/програма за поставување урбана опрема и билборди. Но, тие јавно не ги соопштија информациите за локациите согласно член 78-1 став 3 од ИЗ. Нема санкција за тоа.

Недостатокот на транспарентност и отчетност постои бидејќи Изборниот Законик не ја обврзува ДИК јавно да ги објавува понудите со различни пакети локации/цени. Така, ДИК го објавува само записникот со резултатите од ждрепката со бројот на пакетите, но не и локациите и цените.

Изборното законодавство не предвидува одредба во кои случаи ќе се врши отстранување на содржината: дали е црна кампања на билборди, оштетена содржина на билборди/плакати, незаконско поставување на закачени банери или отстранување на содржина доколку кандидатот е избран во првата круг.

Имајќи ги предвид бројките што ги собра „Импетус“ и ги презентираше на онлајн мапата, односот на распределба на слотови за политичко рекламирање не ги претставува потребите на локалните избори, ниту целосното спроведување на критериумите од член 78-а, став 4. За време на локалните избори во одредени Во општините има голем број кандидати, и од владејачките и од опозициските партии, но и независни кандидати и листи, па соодносот 40:40:10:10 не дозволува рамноправна конкуренција преку огласување на билборди за локалните избори.

Исто така, можноста учесникот да дава под закуп неискористени локации и да нема јасна процедура за дополнителна можност за закуп, ги наметнува прашањата за релевантноста, оправданоста и одржливоста на тој сооднос и процент од самиот процес на огласување и ждрепката.

Изборниот Законик не санкционира доколку нема политичко претставување на клиентот на изборната содржина на билбордите, иако има задолжителна одредба дека „во сите облици на платено политичко рекламирање клиентот што се рекламира мора да биде јасно означен“.

ПРЕПОРАКИ ЗА ДОПРЕЦИЗИРАЊЕ ЗА СЛЕДНИТЕ ИЗБОРИ

 По спроведената анализа, „Импетус“ излезе со препораки за допрецизирање и додефинирање на недоследностите кои се воочени. Дел од нив се:

 

  • Да се ​​додаде став по став 1 во член 78-а за да се дефинира какви видови платено политичко рекламирање на билборди се дозволени. Да се ​​обезбедат санкции доколку се користат други типови на рекламирање.
  • Да се ​​измени ставот 2 на членот 78-а со кој ќе се прецизира дека „општината и градот Скопје имаат обврска да ги означат местата за изборни плакати, за секој подносител посебно“, исто така и јавно да ги објават локациите за рекламирање, да определат локации на кои се ќе се забрани рекламирање и да се определи институција надлежна да санкционира.
  • Да се ​​предвидат санкции во Изборниот законик за необјавување и непочитување на став 3 од член 78-а: „општините во Република Северна Македонија, градот Скопје и правните лица кои управуваат со билбордите и рекламните паноа се должен во рок од 5 дена од денот на распишувањето на изборите јавно да ги објави локациите и цените за изнајмување на билбордите во формат на отворени податоци“.
  • Да се ​​додаде став по став 3 од член 78-а за да се определи во ИЗ кои локации на билборди што се користат за платено политичко рекламирање се забранети (државна сопственост). Да се ​​изрече санкции за правното лице кое го закупило тој простор за платено политичко рекламирање.
  • Да се задолжи ДИК, со измена на став 6, член 78-а од Изборниот законик, јавно да ги објави резултатите од ждрепката, заедно со списоците на понудени локации и цени и цени на пакетите во формат на отворени податоци.
  • Да се измени ставот 7 од членот 78-а од Изборниот законик со прецизирање на постапката доколку политичка партија, коалиција или независен кандидат има/бара дополнителен закуп на неискористени локации.
  • Членот 79 став 1 да се измени со оваа формулација и новите ставови: „Забрането е уништување на изборни плакати и билборди или лепење плакати на плакати или на содржина на билборди на други учесници во изборната кампања“, во кој се наведува да се применува истото за содржината на билбордите. Да се додаде нов став за да се предвидат санкции за физичкото или физичкото лице во правното лице и институцијата која треба да постапува и да изрече казни.
  • Да се задолжи ДИК да изврши вкрстена проверка на сопственоста на локациите кои се со црна кампања на билборди. Да се предвидат санкции за правното лице/агенција што ја има таа локација со тоа што нема да се дозволи да биде понудувач во следниот изборен процес.

Политичкото рекламирање мора да се одвива по точно дефинирани правила, но во исто време мора да обезбеди фер натпревар на сите чинители во процесот. Лошата поставеност и бројните недоследности, укажуваат на можност за фаворизирање на поеинци и партии.

 

(Текстот е изработен во рамки на проектот на ИМПЕТУС – „Мониторинг на рекламирањето на политичките партии на билборди и паноа“)

Related posts

БЕРЛИНСКИ ПРОЦЕС, ОТВОРЕН БАЛКАН И ПОЗАДИНАТА НА НЕМИРИТЕ НА КОСОВО

admin

Попова Шапка е туристички центар, не е свето место

admin

Македонската економија индиректен заложник на кризата во Украина

admin

Владини фелери и опозициски блефери

admin

ПАРЛАМЕНТАРНИ И ПРЕТСЕДАТЕЛСКИ ИЗБОРИ НА ИСТ ДЕН?!

admin

ЕВРОПСКА УНИЈА ЗА ПОДОБАР СТАНДАРД И ОТВАРАЊЕ НА НОВИ ПЕРСПЕКТИВИ

admin