Месечните стапки на раст на инфлацијата во Соединетите Американски Држави и во Европската Унија јасно укажуваат на нејзино смирување, но не и на Западен Балкан. Очигледно е дека, покрај надворешните шокови, делуваат и внатрешни фактори, како и индивидуалните карактеристики на овие економии кои веќе имаат вкоренето искуство со висока инфлација, наведуваат Миладин Ковачевиќ и Катарина Станчиќ во анализата „Специфични причини за јазот меѓу инфлацијата во Еврозоната и Западен Балкан“ во публикацијата „Месечни анализи и трендови“, пренесува Политика рс.
Во 2022 година просечната инфлација во САД изнесувала осум, а во ЕУ 8,4. Во земјите од Западен Балкан, тој се движеше од 6,7 во Албанија до 14 проценти во Босна и Херцеговина, додека во Србија, Северна Македонија и Црна Гора достигна 11,9, 12,6 и 13 проценти, соодветно. Слични стапки на раст на цените – повисоки од просекот во ЕУ – беа забележани и во растечките економии на ЕУ (Бугарија, Хрватска, Унгарија, Полска и Романија). Овој инфлаторен бран, кој започна во 2021 година, во сите земји беше предизвикан од растот на цените на храната и енергијата, прекините во синџирите на снабдување и, воопшто, закрепнувањето на побарувачката по епидемијата.
Но, зошто постои таков јаз меѓу одредени земји од Западен Балкан и ЕУ? Учеството на храната во инфлацијата во земјите од Западен Балкан е во просек околу 42 отсто, додека во ЕУ е околу 20 отсто и во САД 13,5 отсто. Високиот удел во расходите за храна е карактеристика на земјите со низок животен стандард, додека во напредните економии, расходите за услуги имаат поголем и доминантен удел во потрошувачката кошница. Учеството на енергетските производи е слично во Западен Балкан и во ЕУ и во просек изнесува околу 16 проценти.
Истовремено, во последните две години Западен Балкан бележи значително поголем пораст на цените на храната отколку во ЕУ и помал пораст на цените на енергенсите отколку во ЕУ.