Прелиминарните резултати од парламентарните избори одржани на 9 февруари во Косово создаваат неизвесност околу составот на новиот парламент, но и на новата влада, оценуваат политичките аналитичари.
Според прелиминарните резултати објавени од Централната изборна комисија (ЦИК), Движењето Самоопределување е партијата што освоила најмногу гласови.
Оваа партија добила околу 41,14 отсто од гласовите, што не е доволно за да го повтори успехот од изборите во 2021 година, кога освои повеќе од 50 отсто од гласовите.
Со 21,99 отсто од гласовите, на второ место се пласирала Демократската партија на Косово, додека на третото место е Демократскиот сојуз на Косово со 17,68 отсто.
Алијансата за иднината на Косово освоила 7,65 отсто од гласовите.
Српската листа добила 4,05 отсто од гласовите, што значи дека ја освојува мнозинството од гласовите на српската заедница, во конкуренција со уште пет други политички субјекти кои се натпреваруваа за поддршка од оваа заедница.
Конечните резултати ќе ја утврдат распределбата на местата во парламентот
Конечниот исход од изборите ќе ја определи новата распределба на 120-те пратенички места во Собранието, а пратениците потоа ќе ја изберат новата влада.
Незначајните заедници имаат загарантирани 20 места во косовскиот парламент, од кои десет се резервирани за српската заедница.
Според Групата Балканска политика од Приштина, моменталните прелиминарни резултати создаваат неизвесност во однос на тоа колку пратенички мандати ќе има секоја партија, како и кој ќе се обиде да формира влада.
Директорот на оваа група, Наим Рашити, за Радио Слободна Европа изјави дека резултатите може да претрпат промени за секоја партија откако ќе се избројат гласовите од дијаспората и условните гласови.
„[Движењето Самоопределување] има околу 42 отсто, што значи 47 пратеници. Со гласовите од дијаспората може да добие уште два или три пратеници. Ако Самоопределување достигне 49-50 места, ќе има нови пресметки. Ако другите партии ја намалат разликата со Самоопределување, повторно ќе има нови калкулации“, вели Рашити.
ЦИК претходно соопшти дека 104.934 гласачи се регистрирани за гласање однадвор, а 84.525 од нив решиле да гласаат по пошта.
Додека бројот на гласачите што гласале по пошта сè уште се проверува, 15.552 лица гласале во некои косовски дипломатски претставништва во светот.
Сè уште не е познат бројот на лица што гласале со условни ливчиња.
Резултатите ќе бараат компромиси
Политичкиот аналитичар Артан Мухаџири оценува дека моменталните прелиминарни резултати создаваат неизвесност во однос на точниот состав на парламентот и идната влада.
„Ако Движењето Самоопределување реши да ја формира владата само со малцинствата, тогаш таа влада ќе биде исклучително нестабилна, бидејќи ќе има едвај 61 глас. Плус, може да има проблеми со Српската листа“, изјави Мухаџири за Радио Слободна Европа.
Тој додава дека ако опозициските партии се обединат и се обидат да формираат влада, и таа влада ќе биде нестабилна и со мала веројатност за долгорочно опстојување.
Движењето Самоопределување во текот на изборната кампања ја исклучи можноста за постизборна коалиција со досегашните опозициски партии.
Исто така, Демократскиот сојуз на Косово и Алијансата за иднината на Косово ја исклучија можноста за коалиција со Самоопределување.
Од друга страна, Демократската партија на Косово, која според прелиминарните резултати е втора, не постави „црвени линии“ за потенцијални постизборни коалиции.
Мухаџири смета дека изборните резултати ги прават нестабилни претходните изјави на партиите во врска со можните коалиции.
„Овие резултати бараат компромиси. Теоретски, нема никаква шанса да се формира стабилна влада без правење компромиси“, вели тој, додавајќи дека кога ЦИК ќе ги објави конечните резултати, ќе се добие појасна слика за тоа кои партии се подготвени за компромиси.
Што велат политичките партии?
Лидерот на Движењето Самоопределување, Албин Курти, изјави дека „дури и ако се здружат ДПК и ДСК, тие не можат да бидат посилни од Самоопределување“.
Тој најави дека ќе продолжи да владее со партиите Гуксо и Алтернатива, кои настапија во заедничка изборна листа со Самоопределување.
Демократската партија на Косово го оцени своето позиционирање како втора политичка сила како добар резултат.
Зборувајќи за Радио Слободна Европа, портпаролот Блеранд Ставилечи изјави дека „овој резултат е јасен доказ за довербата на граѓаните во нашата визија за Косово“.
Сепак, тој не одговори дали ДПК е отворена за коалиции.
Претседателот на Демократскиот сојуз на Косово, Лумир Абдиџику, го нарече изборниот резултат „демократски“, но призна дека за неговата партија „резултатот не е задоволителен“.
Лидерот на Алијансата за иднината на Косово, Рамуш Харадинај, пак, изјави дека „опозицијата ги доби овие избори“ и додаде дека очекува соработка за формирање влада.
Српската листа, која беше во конкуренција со уште пет српски партии, соопшти дека ги освоиле сите десет загарантирани мандати за српската заедница.
Ќе биде ли неопходна Српската листа за формирање влада?
Тензиите во северно Косово од 2022 година наваму ја позиционираа Српската листа како противник на владата на Албин Курти.
Аналитичарите се поделени околу тоа дали оваа партија ќе биде вклучена во идната влада.
Додека Артан Мухаџири смета дека Српската листа не може да се игнорира, Наим Рашити верува дека идната влада ќе се обиде да формира партнерство со други српски партии во Косово, а не со Српската листа.