Цените на јајцата се зголемени за повеќе од 60% во изминатата година, додека проблемите во синџирот на снабдување доведоа до недостаток на пазарот. Која е причината за недостатокот на јајца, што го поттикнува ова зголемување на цените и што се очекува во иднина?
Што се случува со цените на јајцата?
Јајцата, секојдневен и достапен производ, стануваат поскапи и потешко достапни. Според Службата за земјоделски маркетинг на Министерството за земјоделство на САД (USDA AMS), просечната национална цена за една дузина јајца се зголемила за 63% во изминатата година. Оваа криза е резултат на комбинација од фактори, вклучувајќи болести, зголемени трошоци и висока побарувачка.
Според Forbes, во центарот на кризата е тешкиот птичји грип (HPAI). Според Службата за инспекција на здравјето на животните и растенијата при USDA (APHIS), оваа епидемија зафатила речиси 110 милиони птици, вклучувајќи кокошки што несат јајца, што ја прави најтешката криза со птичјиот грип во историјата на САД. Вирусот е идентификуван во 48 држави, со големи штети во Јута, Вашингтон и Орегон – важни региони за производство на јајца, пренесува kdp.mk.
Инфлацијата дополнително ја влоши ситуацијата. Земјоделците се соочуваат со зголемени трошоци за храна за кокошките, гориво и работна сила. Иако нема конкретна поделба на овие трошоци, извештаите покажуваат општо зголемување на трошоците во земјоделскиот сектор.
Според извештај на USDA AMS, потрошувачката на јајца обично се зголемува за време на празниците на крајот од годината, особено во ноември и декември, кога побарувачката за печење е на врвот. Овој сезонски раст, во комбинација со недостатоците предизвикани од птичјиот грип, го влоши проблемот со снабдувањето.
Новите закони во некои држави, како Калифорнија и Масачусетс, кои бараат јајцата да се произведуваат од кокошки што се чуваат во похумани услови (без кафези), исто така влијаат на пазарот. Додека фармите се прилагодуваат на овие барања, се создаваат предизвици во производството и дистрибуцијата.
Долгорочниот пазар на јајца
Потрошувачката на јајца во САД постојано расте во изминатите две децении. Според Здружението на производители на јајца (United Egg Producers), потрошувачката по глава на жител се зголемила за околу 4.8% од 2000 година, што ја одразува зголемената популарност на јајцата како достапен и разновиден извор на протеини.
Кризата со снабдувањето има значително влијание врз потрошувачите и трговците на мало. Просечната национална цена за една дузина јајца достигна 3.37 долари во октомври 2024 година, од 2.07 долари една година порано, според USDA AMS. Некои супермаркети воведоа ограничувања за купување поради управување со залихите, додека големи синџири како Costco пријавија значителен недостаток, особено во Калифорнија.
Недостатокот на јајца ја истакна ранливоста на индустриските системи за производство на храна. Според експертите, зависноста од големи производствени капацитети го прави синџирот на снабдување чувствителен на прекини како епидемии на болести. Поради ова, некои Американци размислуваат за алтернативи, како што е одгледување кокошки во домашни дворови за лични потреби.
Иднината на цените на јајцата останува неизвесна. Прогнозите на USDA сугерираат дека производството на јајца може да остане под нормалните нивоа до 2025 година, што укажува дека закрепнувањето од тековните загуби би можело да потрае подолго од очекуваното. Иако некои експерти се надеваат на стабилизирање на цените со зголемување на производството, траењето на кризата останува непредвидливо.
Оваа криза ја нагласува важноста на градење поодржливи системи за исхрана, кои можат да издржат потреси и да обезбедат сигурно снабдување за потрошувачите.