Министерството за правда на Северна Македонија објави дека започнало консултации за подготовка на нов Изборен законик, усогласен со препораките на ОБСЕ/ОДИХР, што претставува клучен услов во реформската агенда договорена со Европската унија. Ако законските измени бидат усвоени до јуни 2025 година, државата ќе добие 4,3 милиони евра финансиска поддршка од ЕУ како дел од Планот за раст на Западен Балкан.
“Во фаза сме на консултација околу процесот за подготовка на предлог Изборен законик. Рокот е јуни 2025 година,” соопшти Министерството за правда, пренесе Радио Слободна Европа (РСЕ).
Изборните реформи се дел од пошироката агенда на Северна Македонија за усогласување со европските стандарди, што вклучува и спроведување на препораките од Венецијанската комисија. Во март 2024 година беа донесени некои измени на постојниот Изборен законик, но според ЕК, за целосно усогласување потребно е усвојување ново законско решение.
Политички реакции и неизвесности
Опозициската ВМРО-ДПМНЕ изјави дека ќе дозволи институциите да го завршат својот дел од работата пред да се вклучи во дебатата. „Партијата како тело не е вклучена во процесот. Ќе оставиме Владата и стручните тела да го одработат својот дел, а партиите ќе можат да се изјаснат преку амандмани во собраниска дискусија,” изјави претставник на партијата за РСЕ.
Владиниот коалициски партнер ВЛЕН е оптимист дека законските измени ќе бидат усвоени во предвидениот рок, но потенцира потреба од поширока ревизија на изборниот систем, вклучувајќи реформа на изборните единици.
„Изборната реформа е сложен процес кој бара национален консензус… Исполнувањето на европските обврски треба да оди паралелно со суштински реформи како подобрување на избирачкиот список, ревизија на бројот на изборни единици и отворање на листите,“ соопштија од ВЛЕН за РСЕ.
СДСМ и ДУИ, како главни опозициски партии, сѐ уште немаат излезено со официјален став за измените на Изборниот законик.
Клучни забелешки на ОБСЕ/ОДИХР
Во извештајот по последните избори, набљудувачите на ОБСЕ/ОДИХР оцениле дека основните слободи биле почитувани, но дека изборниот процес останува недоволно регулиран. Тие критикуваа дека измените во Изборниот законик биле донесени во забрзана постапка и без доволна транспарентност.
„За жал, измените на Изборниот законик беа направени без јавни консултации, што не е во согласност со меѓународните стандарди. Клучните препораки од ОДИХР и Венецијанската комисија останаа нерешени, вклучувајќи го системското ревидирање на законот,” изјави шефицата на набљудувачката мисија на ОБСЕ/ОДИХР, Џилијан Стирк.
Во 2023 година, Министерството за правда формираше работна група за измените, која подготви нацрт-верзија на законот. Сепак, според извори од Министерството, политичките партии само делумно ги уважиле предлозите.
Со приближувањето на крајниот рок, клучно ќе биде дали политичките актери ќе успеат да изградат консензус за новите изборни правила, имајќи предвид дека нивното усвојување е услов за европската финансиска помош и пошироките интегративни процеси на Северна Македонија.