Претседателот Доналд Трамп ќе ја задржи традицијата американски генерал да раководи со НАТО, изјавија три американски официјални лица, еден западен дипломат и извор од Алијансата, и покрај зголемениот притисок САД да ги натераат европските сојузници да преземат поголема одговорност за својата безбедност.
Според изворите, Трамп ја соопштил одлуката приватно до генералниот секретар на НАТО, Марк Руте. Од Белата куќа, Пентагон и НАТО нема официјален коментар.
Одлуката, според дипломатите, ќе донесе олеснување меѓу европските сојузници и некои републиканци во САД, кои беа загрижени дека Вашингтон би можел брзо да се повлече од водечката улога во воената структура на Алијансата.
Грнкевич се очекува да биде именуван
Следниот номиниран кандидат за двете позиции – командант на Европската команда на САД (EUCOM) и Врховен сојузнички командант за Европа (SACEUR) – ќе биде генерал-потполковникот на воздухопловството Алексус Грнкевич, велат официјалните лица.
Од создавањето на SACEUR по Втората светска војна, позицијата секогаш ја извршувал американски генерал. Првиот бил генералот на американската армија, Двајт Ајзенхауер, во 1951 година.
Грнкевич моментално е директор за операции во Здружениот штаб на американската војска. Тој ќе го наследи генералот Кристофер Каволи, кој ја предводеше командата од 2022 година, по почетокот на руската инвазија врз Украина.
Притисок врз Европа да троши повеќе
Администрацијата на Трамп, која стапи на должност во јануари, ја засили реториката кон Европа, барајќи зголемени трошоци за одбрана и нагласувајќи дека континентот треба да биде одговорен за сопствената безбедност.
Иако засега не е донесена одлука, се водат внатрешни разговори за можна редукција на американското воено присуство во Европа, каде што моментално се распоредени околу 80.000 војници.
Официјалните лица исто така разгледувале можност за предавање на функцијата SACEUR на европска земја – чекор кој би значел историско отстапување од досегашната практика.
Политички контекст
Одлуката да се задржи американски генерал на чело на НАТО најверојатно ќе биде позитивно прифатена меѓу клучните сојузници на Трамп во Конгресот.
Во март, двајца водечки републикански законодавци издадоа заедничка изјава во која изразија загриженост од можноста САД да се повлечат од SACEUR структурата.
Американскиот секретар за одбрана, Пит Хегсет, во февруари изјави во седиштето на НАТО: „Да биде јасно – претседателот Трамп нема да дозволи чичко Сем да стане ‘чичко Наивко’.“
Во својот прв мандат, Трамп често беше скептичен кон НАТО, а неговиот тогашен министер за одбрана, Џим Матис, поднесе оставка делумно поради тие несогласувања.
Иако администрацијата на Трамп и натаму очекува Европа да ја зголеми својата улога, задржувањето на командната функција може да ја ублажи загриженоста околу стабилноста и континуитетот на алијансата, особено во контекст на војната во Украина.