Демократскиот сојуз (ДС) и Либерално-демократската партија (ЛДП) предложија измени на Изборниот законик со кои Македонија би станала една изборна единица. Според партиите, предложените измени ќе овозможат поголема демократија и правична застапеност во Собранието.
Павле Трајанов, лидер на ДС, изјави дека „една изборна единица ќе го демонтира еднопартискиот систем и ќе ја зголеми одговорноста на институциите“.
Владејачката ВМРО-ДПМНЕ соопшти дека е подготвена да ја поддржи иницијативата, под услов право на глас да добие и дијаспората. Премиерот Христијан Мицкоски изјави дека „нема пречка оваа промена да се спроведе пред следните избори, доколку се обезбедат технички услови во дипломатско-конзуларните претставништва“.
Што предвидува предлогот
Според иницијативата, би се задржал пропорционалниот модел, но без изборен праг, а распределбата на мандатите би се вршела според Донтовиот метод. Трајанов додава дека „со предлогот се овозможува самостоен настап на помали етнички партии и обезбедување пратенички места ако го добијат потребниот број гласови“.
Во однос на отворените листи, ДС предлага нивно пилотно воведување на наредните локални избори, и тоа само во неколку општини, меѓу кои Центар, Струга и Гевгелија.
ЛДП, пак, најави дополнителна иницијатива за една изборна единица, отворени листи и вклучување на предлози од граѓанскиот сектор за независни листи. Од партијата порачуваат дека „новиот изборен модел мора да обезбеди еднаквост на гласот и поголема отчетност на избраните претставници“.
Повторена иницијатива
Предлогот за една изборна единица не е нов. Идејата се актуализира речиси пред секои избори, но досега без политички консензус. Последната иницијатива, поднесена во 2022 година, не беше поддржана од СДСМ и ДУИ.
Дискусијата за изборниот модел најмногу ја водат помалите партии. Тие сметаат дека една изборна единица без изборен праг ќе придонесе за поголем плурализам и вклучување на помалите политички субјекти, наспроти досегашната доминација на двете најголеми партии.
Сепак, според Институтот за демократија „Социетас Цивилис“, изборниот модел не е доволен сам по себе за демократизација на државата. Анализа од 2023 година предупредува дека проблемите лежат подлабоко – во клиентелизмот и ниското ниво на политичка култура – и дека промени во моделот би можеле да донесат и негативни последици доколку не се спроведат внимателно.