И покрај договорот за зголемување на одбранбените трошоци, самитот на НАТО во Хаг откри длабоки разлики меѓу Соединетите Американски Држави и европските сојузници за крајните цели на рускиот претседател Владимир Путин во војната во Украина.
Американскиот претседател Доналд Трамп изјави дека Путин сака „излезна стратегија“ од, како што ја нарече, тригодишната „крвава војна“, но генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, предупреди дека Русија би можела да нападне земја-членка на НАТО во рок од три години ако алијансата не вложи доволно во својата одбрана.
Самитот, кој заврши во средата, беше оценет како успешен откако државите-членки се согласија на американското барање да ги зголемат трошоците за одбрана на најмалку 5% од БДП. Трамп, кој порано ја нарекуваше НАТО „измама“, изјави дека го променил ставот, а неговиот однос со Руте доби пофалби од обете страни.
Сепак, во позадина се провлекуваше длабока поделба околу тоа дали Путин навистина сака преговори за прекин на огнот. Додека Трамп тврдеше дека Путин сака да ја заврши војната, Руте и други европски лидери беа поскептични.
„Ако не инвестираме сега, ризикуваме Русија да нападне територија на НАТО во следните три, пет или седум години,“ изјави Руте.
Американскиот државен секретар Марко Рубио во интервју за Politico изјави дека САД се воздржуваат од дополнителни санкции кон Москва за да ги одржат преговорите отворени. „Ако веднаш ги воведеме сите сакани санкции, ќе ја изгубиме можноста да разговараме за прекин на огнот,“ рече тој.
Но, висок функционер на НАТО изјави дека Русија не покажува интерес за искрени преговори. „Независно од состојбата на фронтот, сè уште се сомневаме дека Русија има интерес за суштински преговори,“ рече тој.
Разликите во ставовите внатре во алијансата беа уште поочигледни по изјавата на унгарскиот премиер Виктор Орбан, долгогодишен сојузник на Трамп, кој рече дека Русија „не е доволно силна за да претставува реална закана за НАТО.“
Белата куќа ги упати новинарите на изјавите на Трамп дадени во средата, додека друг официјален претставник на НАТО, кој инсистираше на анонимност, рече дека во алијансата постои единство околу долгорочната закана што ја претставува Русија, повикувајќи се на декларацијата усвоена на самитот.
Руската амбасада во Вашингтон се повика на изјавата на портпаролката на руското Министерство за надворешни работи Марија Захарова, која ја обвини НАТО дека „измислува закана“ за да го оправда зголемувањето на трошоците за одбрана. „Очигледно е дека само преку вештачката ‘руска закана’ можат да му објаснат на народот зошто пак им се празнат џебовите,“ рече таа.
Филип Дикинсон, заменик-директор на Иницијативата за трансатлантска безбедност при Атлантскиот совет, предупреди дека без заедничко разбирање за целите на Путин, мировните напори ќе останат неефикасни.
„Не е доволно само Трамп и Путин да се договорат. Потребно е учество и на Европа, и консензус околу тоа што Путин навистина сака,“ рече Дикинсон.
Според него, европските лидери можеби сè уште се надеваат дека ќе влијаат врз ставот на Трамп, но избегнале да ја отворат таа тема на самитот, чија главна цел била да се избегнат конфликти – цел која, на крајот, беше постигната.
„Но, цената на тој мир беше очигледна – отсуство на конкретна стратегија за Русија,“ додаде Дикинсон.