Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, го отвори самитот на Алијансата во Хаг со јасна цел: да се одржи единството меѓу сојузниците и да се задржи поддршката од Вашингтон – особено од американскиот претседател Доналд Трамп.
Самитот е дизајниран прецизно – свечена вечера, кратки работни сесии и договор за нова, амбициозна цел: земјите-членки на НАТО да инвестираат 5 отсто од својот БДП во одбраната. „Ова е квантен скок“, изјави Руте пред почетокот на состанокот. „Историски чекор за обезбедување на нашата безбедност.“
Несогласување од Шпанија
И покрај привидниот консензус, планот не е без контроверзии. Премиерот на Шпанија, Педро Санчез, јавно се спротивстави на целта. Во телевизиско обраќање, тој изјави дека Мадрид нема намера да ги зголеми воените трошоци на 5 отсто од БДП, што е во спротивност со изјавите на Руте.
И покрај уверувањата дека Шпанија останува целосно интегрирана во Алијансата и заштитена преку Членот 5, дипломатите изразија загриженост. „Во НАТО нема отстапки“, изјави Руте, додавајќи дека не се предвидуваат паралелни договори.
Самит дизајниран за Трамп
За Руте, кој неодамна ја презеде функцијата, ова е политички тест. Сите аспекти на самитот – од вечерата во кралската палата до само два и пол часа работна сесија – се прилагодени на распоредот и очекувањата на САД.
Дипломати признаваат дека пократкиот формат има една скриена предност: помалку време за непредвидливи изјави од Трамп. Неговиот амбасадор во НАТО, Метју Витакер, потсети дека токму Трамп пред шест месеци ја иницирал идејата за целта од 5 отсто, нарекувајќи го тоа „историска обврска“.
Предизвици за земјите-членки
Новата цел ќе биде тежок предизвик за повеќе земји. Според предлогот, 3,5 проценти би се намениле за директни одбранбени трошоци – вооружување, војници и плати – додека 1,5 проценти би се користеле за инфраструктурни проекти со потенцијална воена примена, како што се патишта, мостови и аеродроми.
Особено за Германија, зголемувањето на персоналот се смета за сериозен предизвик. Според проценките, може да бидат потребни дополнителни 60.000 до 80.000 војници за исполнување на новите цели.
Фокус на воздушна одбрана и извидување
Иако националните планови за вооружување остануваат доверливи, извори наведуваат дека европските земји ќе се фокусираат на области во кои традиционално зависеле од САД – противвоздушна одбрана, транспортни капацитети и извидувачки технологии.
Дополнително, се разгледува формирање на пет до шест нови бригади во рамки на германскиот Бундесвер.