Турскиот претседател Реџеп Тајип Ердоган и неговата партија Правда и развој (АКП) се соочуваат со својот најголем политички предизвик досега на изборите во недела, при што анкетите сугерираат дека обединетата опозиција би можела да стави крај на неговите две децении на власт, анализира Гардијан, пренесува Инбокс7.
Во услови на економска криза и неколку месеци по земјотресите кои убија повеќе од 50.000 луѓе и раселеа милиони други, парламентарните и претседателските гласови ќе одлучат кој ќе ја води земјата со речиси 85 милиони жители и каде ќе ја води следната.
Турската опозиција се надева дека идеите преовладуваат над личноста
Ердоган се залагаше за религиозни и конзервативни општествени вредности дома, претседавајќи со се поавторитарниот режим кој е сè понетолерантен на критиките. Во странство, тој го потврди влијанието на Турција во регионот и ги олабави нејзините врски со западот.
Неговиот главен предизвикувач е Кемал Киличдароглу од секуларистичката Републиканска народна партија (ЦХП), кандидатот за единство на шестпартиската Национална алијанса, кој вети дека ќе промени многу од политиките на Ердоган, вклучително и неговото семоќно извршно претседателство.
На претседателските избори, кои се одржуваат на секои пет години, за претседател се избира секој кандидат кој ќе освои повеќе од 50% од гласовите во првиот круг. Ако никој не обезбеди мнозинство, изборите одат во вториот круг – што треба да се одржи на 28 мај – меѓу двајцата водечки кандидати.
На парламентарните избори, одржани истовремено, бројот на места што една партија ги освојува во турскиот парламент од 600 членови е директно пропорционален на бројот на гласови што ги добива, под услов да добие – сама или како дел од сојузот – најмалку 7% од националното гласање.
Избирачките места ќе бидат отворени за 61 милион гласачи во Турција во 8 часот по локално време во недела на 14 мај и ќе се затворат во 17 часот, а резултатите се очекуваат навечер. Се проценува дека околу 3 милиони гласачи кои живеат во странство однапред ќе го дале својот глас.
Најмоќниот лидер во земјата од Ататурк, кој ја основа модерна Турција пред еден век, Ердоган (69), ја оддалечи Турција од секуларизмот и во 2018 година го укина нејзиниот парламентарен систем, централизирајќи ја моќта во претседателството.
Од неговата палата со 1.000 соби надвор од Анкара, тој всушност ја диктира владината политика и, велат критичарите, ја уништи демократијата, задушувајќи го несогласувањето и ставајќи ги медиумите и судиите под своја контрола. Неговите поддржувачи велат дека тој ја спасил земјата од сериозни безбедносни закани, како што е обидот за државен удар во 2016 година.
Економистите, исто така, го обвинуваат Ердоган за економската криза во земјата, велејќи дека неговото инсистирање на ниски каматни стапки ја зголеми инфлацијата – на 85% минатата година – и предизвика турската лира да изгуби 80% од својата вредност во однос на доларот за пет години.
Кемал Киличдароглу, 74-годишен пензиониран државен службеник, е главен опозициски лидер во Турција повеќе од една деценија, водејќи ја неговата партија ЦХП до големи победи во низа големи градски општини, вклучувајќи ги Истанбул, Анкара и Измир.
Алијансата даде приоритет на правдата, корупцијата и образованието, ветувајќи дека ќе ја врати независноста на централната банка, ќе ја намали инфлацијата, ќе го растури извршното претседателство, ќе ги врати овластувањата на парламентот, ќе ги врати сириските бегалци и ќе ги подобри односите со западот.
Можеби критично, Киличдароглу ја има поддршката од главната прокурдска Демократска партија на народите (ХДП), која заврши на третото место на изборите во 2018 година и се соочува со можно затворање со судска наредба поради наводните врски меѓу некои членови и забранетите вооружени курдски милитанти. Околу 15 отсто од гласачите во Турција се Курди.
Мухарем Инче од десничарската, националистичка партија Татковина ги игнорираше критиките дека со кандидирањето го дели гласот против Ердоган, а десничарскиот Синан Оган, поранешен член на партијата на Националистичкото движење (МХП), се кандидира како независен.
Во изборната кампања доминираа состојбата на турската економија и кризата со трошоците за живот, како и огромните штети предизвикани од земјотресите и прашањето кој претседател и партиски сојуз се најдобро поставени за да ги подобрат работите.
Опозицијата, исто така, го нападна наводното лошо раководење на владата со спасувачката операција и последиците од земјотресите, и ја обвини дека не ги спроведува градежните правила. Тешко погодениот, традиционално про-Ердоган исток може да се покаже како клучен.