Без потребното двотретинско мнозинство и без договор со опозицијата, извршната власт ја почна процедурата за уставните измени согласно Францускиот предлог.
Уставните измени, поточно вклучувањето на Бугарите во Уставот, како што е веќе познато, гарантираат продолжување на преговорите на Северна Македонија со Европската Унија, процес за кој се проценува дека ќе и обезбеди европска иднина на земјата. Вклучувањето на Бугарите во Уставот доаѓа како главен услов од соседна Бугарија, по потпишувањето на Договорот за добрососедство и усогласувањето на Францускиот предлог, кој го отвори патот за преговарачкиот процес. Рамката за преговори е веќе одобрена од ЕУ и како таква претставува услов за продолжување на разговорите.
Но, со оглед на ставовите на опозиција, се чини дека уставните измени нема да бидат така лесни, особено ако се има предвид дека најголемата опозициска партија ВМРО-ДПМНЕ категорично се противи на предлогот за уставни измени. Многу е веројатно дека политичката битка ќе се вжешти и се уште не се знае каков би можел да биде епилогот. Од партијата на Мицковски потенцираа дека нема да гласаат за уставните измени, кои се прават по налог на Бугарија, а од владејачката СДСМ во неколку наврати потенцираа дека доколку не се направат уставните измени, земјата ќе се соочи со прекин на преговарачкиот процес со ЕУ.
Но, во меѓувреме, со 10 гласа „за“, седум „против“, Комисијата за уставни прашања во прво читање го изгласа предлогот за отворање на Уставот. Претседателот на Комисијата Талат Џафери истакна дека предлагачот на уставните измени има рок од 15 дена да ги предложи нацрт-амандманите за уставните измени.
Премиерот Димитар Ковачевски во дебатата истакна дека доколку не се изгласаат уставните измени, процесот на интеграција на земјата во ЕУ ќе биде прекинат.
Тој нагласи дека предлогот е целосно во насока на консензуалната цел на државата, членството во ЕУ, воспоставено во 1991 година, што денес е волја на мнозинството граѓани и шанса за идните генерации и гарантира европска иднина.
“Уставните измени не загрозуваат никакво идентитетско прашање, затоа граѓаните немаат за што да се грижат“, потенцира Ковачевски.
Тој нагласи и дека уставните измени не се диктирани, туку се дел од рамката на преговорите со ЕУ.
„Не смееме да ја изгубиме оваа шанса за Европа. Тоа се случи еднаш кога ја напуштивме Хрватска. А ако се повтори годинава, ќе го ставите во Собрание. Европските претставници предупредуваат дека постои ризик од одвојување на Северна Македонија од Албанија, доколку уставните измени не бидат одобрени пред крајот на годинава. Тоа значи дека тие не се диктирани, туку се дел од рамката на преговорите со ЕУ“, потенцира Ковачевски.
Координаторот на пратениците на ВМРО-ДПМНЕ, Никола Мицевски, на расправата за уставните измени во Комисијата за уставни прашања истакна дека Владата нема да ја има нивната поддршка за промена на Уставот.
Тој нагласи дека уставните измени се прават по бугарски диктат.
„Уставните измени под диктат, притисок и наметнување се невозможни и никогаш нема да ги поддржиме. Тоа е кршење на суверенитетот на една земја. Суверенитетот доаѓа од народот и 80 проценти велат не на таков чин на насилство од страна на владата“.
Претседателот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, истакна дека нема да има уставни измени по бугарски диктат.
„Четириесет и четворица пратеници на ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата се јасни и прецизни во својот став. Вчера имавме координација, без збор, се разбра дека сите зборуваме гласно, а тоа е дека нема да има уставни измени по бугарски диктат“, потенцира Мицкоски.
Од друга страна, министерот за надворешни работи на Северна Македонија, Бујар Османи, во телевизиско гостување истакна дека иднината на државата не е само одговорност на Владата, туку на секој што се согласува земјата да биде дел од Европската Унија. А истакна дека земјата е во критична точка и секој што сака да види напредок мора да преземе одговорност.
За ова, нагласи Османи, потребно е да се создаде европски фронт кој ќе ја преземе водечката улога на тој пат и ќе биде повеќе од лидерство на дневната политика.
„Сега е време кога треба да преземеме одговорност за овој народ, одговорност за оваа земја, бидејќи на крајот на краиштата, политиката е пред се услуга, тоа е еден вид одговорност кон луѓето кои ви ја дале довербата. Сега е време на Фронтот за Европа. Да го задржиме овој курс, да стигнеме овде и откако ќе ја поминеме оваа точка која е неповторлива, тогаш нека се организира политичката сцена како што сака, ова е помалку важно во моментов“, потенцира Османи во интервју за ТВ 21.
Во меѓувреме, опозициските партии од албанскиот политички блок истакнаа дека ќе го поддржат предлогот за уставни измени, но ги обелоденија сопствените забелешки во однос на предлогот, во кој не е симната формулацијата „20 проценти“ за Албанците и нивниот предлог за вклучување на борбата против корупцијата.
Лидерот на Алтернатива, Африм Гаши, истакна дека овој предлог, како што е подготвен за уставните измени, е повеќе антиевропски отколку што е насочен кон интегрирање на земјата во ЕУ.
„Алтернативата тоа го докажа во минатото и не треба уште еднаш да докажуваме каков е нашиот став за интеграцијата на земјата во ЕУ. Нашите партиски органи, координирани и со другите партии од Албанскиот опозициски фронт, ќе ја следат дебатата до крај и ќе ги чекаме одговорите на нашите прашања. Но, сега дефинитивно морам да нагласам дека овој предлог, како што беше подготвен и времето кога беше испратен овде во Собранието, повеќе ни остава да разбереме дека овој предлог за уставни измени е повеќе антиевропски отколку што е насочен кон интегрирање на земјата во ЕУ, бидејќи предлогот што се плаши од борбата против корупцијата и кој се плаши од спомнувањето на албанскиот јазик не го инспирира европскиот дух“, рече Гаши.
“Ќе го поддржиме предлогот, но потребно беше да се предложи отстранување на „20 отсто Албанци“ од Уставот”, изјави Фадил Зендели од Движењето Беса.
Зендели рече дека тој и неговиот колега ќе ги поддржат уставните измени, но го покрена и нивното барање за бришење на „20 отсто“ Албанци од Уставот.
Се чини дека битката за уставни измени само што започна и додека се очекува жестока расправа до гласањето за предлогот за вклучување на Бугарите во Уставот. Коцките се фрлени и какво било предвидување се чини невозможно во моментов.