По години поминати во дипломатска изолација, српскиот претседател Александар Вучиќ повторно е катапултиран во политичкиот центар на вниманието благодарение на незаситниот апетит на Европската унија – и особено на Германија – за суровини потребни за производство на електрични возила, пишува Политико.
Германскиот канцелар Олаф Шолц планира да отпатува во Белград во петок во ненадејна посета за да присуствува на потпишувањето на договорот за соработка меѓу ЕУ и Србија за увоз на минерали, вклучително и литиум, кои се клучни за дигиталната и зелената транзиција на ЕУ, изјавија за ПОЛИТИКО извори од Брисел.
Портпаролот на владата подоцна ја потврди посетата.
Вучиќ претходно беше во голема мера изолиран меѓу европските лидери поради неговите контроверзни флертувања со Русија и Кина , тензиите со Косово и обвинувањата за изборна измама.
Германија, како најголем производител на автомобили во ЕУ, има огромен интерес за обезбедување на литиум – особено во Европа за да ја намали својата зависност од Кина. Меѓутоа, необично е Шолц да направи вакво патување на толку краток рок. Неговата канцеларија одби да коментира.
Српската влада во вторникот објави дека ќе ја рестартира работата на контроверзниот проект за ископ на литиум во западниот дел на земјата, по одлуката на уставниот суд минатата недела, која го поништи претходното откажување на рударската операција.
Претходната влада во Белград го прекина проектот и ги откажа дозволите доделени на британско-австралискиот рударски гигант Рио Тинто по масовните протести пред повеќе од две години.
На церемонијата на потпишување се очекува да учествува потпретседателот на Европската комисија Марош Шефчовиќ, изјавија двајца од луѓето со кои разговараше ПОЛИТИКО.
Претседателката на Комисијата Урсула фон дер Лајен размислуваше да се приклучи на патувањето, но нејзиното учество е неизвесно со оглед на тоа што сè уште треба да добие гласање во Европскиот парламент во четврток за да биде потврдена за втор мандат.
Комисијата не одговори веднаш на барањето за коментар. Шефчовиќ во мај рече дека договорот за литиум со Србија може да биде финализиран „за краток временски период“.
Рудникот Јадар, во близина на градот Лозница во западна Србија, има некои од најголемите европски резерви на литиум. Вучиќ минатиот месец за „Фајненшл тајмс“ изјави дека рудникот, кој очекува да биде отворен во 2028 година, ќе произведува 58.000 тони литиум годишно. Тоа би било еднакво на 17 отсто од производството на електрични возила во Европа или 1,1 милион автомобили.
Еколошките невладини организации и жителите на Лозница предупредија дека изградбата на рудникот може да доведе до уништување на живеалиштата и загадување на водата. Многумина стравуваат и од потенцијалното раселување на жителите во областа.
Радомир Лазовиќ, копретседател на опозициската Српска партија Зелено-левичарски фронт, изјави за ПОЛИТИКО дека одобрувањето на рудникот од страна на уставниот суд е поврзано со политичко влијание.
„Во земја во која не работат институциите, се крадат избори, Уставниот суд работи како на команда“, рече Лазовиќ, „тешко е да се замисли дека истите институции ќе ги штитат интересите на граѓаните кога е во прашање животната средина, а особено вакви проекти со висок ризик“.