Студентските протести во Сараево, закажани за понеделник (10 февруари), претставуваат израз на незадоволство поради „изостанокот на одговорност“ од надлежните институции по поплавите и свлечиштата што минатата година ја погодија северна Херцеговина и делови од централна Босна.
Како последица на катастрофата, животите ги загубија 27 лица, од кои најмногу (19) беа од Долна Јабланица.
Организаторите на протестите, вклучувајќи неформални групи како „Правда за настраданите во Јабланица“ и „Ќе дојде ли таа промена“, нагласуваат дека надлежните институции не презеле конкретни чекори за утврдување на одговорноста за оваа трагедија.
Амир Чаушевиќ, студент на Универзитетот „Џемал Биједиќ“, истакнува дека студентите од Мостар покажале солидарност од првиот ден на несреќата и сега бараат правда. „Бевме на терен, волонтиравме, им помагавме на луѓето, а сега е логично да ги поддржиме протестите“, изјави Чаушевиќ за „Аваз“.
Меѓу клучните барања на протестите се итно покренување на истраги, подигање обвиненија против одговорните, ревизија на каменоломите и други еколошки опасни проекти, како и транспарентност во распределбата на помошта.
Поплавите во Јабланица не беа изолиран случај. Веќе во 2014 година, поплавите во БиХ однесоа 21 живот.
Каменоломите, нелегалната сеча на шуми и неконтролираната градба на поројните реки претставуваат хронични проблеми во БиХ, а недостатокот на закон за шумите во Федерацијата БиХ и во Херцеговачко-неретванскиот кантон дополнително придонесува за еколошки катастрофи.
Имран Пашалиќ, претседател на Студентскиот парламент на Универзитетот во Сараево, порача: „Ги повикавме сите студенти и студентки да се приклучат на протестите. Тука не се бара само правда за настраданите, туку и одговорност од институциите што потфрлија во заштитата на граѓаните.“
Едно од најпотресните сведоштва доаѓа од Ханади Масло од Долна Јабланица, која во поплавите ја загубила својата бебе во осмиот месец од бременоста.
„Не добивме никаква помош. Четири месеци подоцна, ситуацијата е иста. Нула бодови“, изјави Масло за N1.
Ади Селман, активист на „Картон револуција“, верува дека луѓето во БиХ се подготвени своето незадоволство да го изразат преку протести.
„Студентските демонстрации во Србија се пример што охрабрува. Веруваме дека конечно дојде моментот и нашите граѓани да станат свесни за своите права и моќ и дека ќе се организираат против неправдата“, вели Селман за „DW“.
Студентските демонстрации во Србија одекнаа во регионот, главно како израз на поддршка.
Бањалучкиот психолог Срѓан Пухало смета дека во БиХ постојат многу причини за незадоволство кај граѓаните, но проблемот е во организацијата на протести што би собрале поширока општествена поддршка.
Како пример ги наведува токму минатогодишните поплави, истакнувајќи дека тоа не е само последица на природна катастрофа, туку и на човечкиот немар и потенцијалната корупција.
„Причини за незадоволство имаме колку што сакате, но БиХ е многу покомплицирана од Србија и Хрватска, па е тешко да се организира единствен протест“, изјави Пухало за телевизиската платформа на весникот „Ослободување“.
Според него, етничките поделби што ги одржуваат политичките елити дополнително ја отежнуваат солидарноста меѓу граѓаните.
Истакнува дека во БиХ не е јасно ниту против која власт би се протестирало, со оглед на сложеноста на политичкиот систем: „Имаме десет кантони, два ентитета, Дистрикт Брчко и државно ниво – кого би требало да симнеме од власт?“
Иако „етнонационалистите“ со децении се обидуваат да ја спречат заедничката граѓанска непослушност или јавното изразување незадоволство, Ади Селман верува дека таа пракса конечно се ближи кон крајот.
„Етнонационализмот се повлекува, бидејќи младите станаа свесни дека трите националистички групи и маскираните ‘либерали’ триесет години нè делат и мамат за полесно да нè ограбат“, вели Селман.
Затоа, како што истакнува, протестот во Сараево во понеделник ќе биде „протест на сите граѓани на БиХ“.
„Дојде време сите ние, граѓаните на БиХ, без разлика како се викаме и од каде доаѓаме, организирано да се спротивставиме на неправдата и да се избориме за опстанок и иднина на овие простори“, заклучува Селман.
Тој е убеден дека студентите во БиХ можат да бидат „погонска сила за промени“. „Тоа веќе се докажа преку интернет и ‘дигиталниот активизам’, а сега е време сè да се пренесе и на улиците на нашите градови“, нагласува соговорникот на „DW“.
„Факт е дека три месеци по трагедијата во Јабланица, Бутуровиќ Поле, Фојница и други делови на БиХ, институциите апсолутно ништо не направија во поглед на кривичната одговорност“, вели Селман.
Обвинителството на Херцеговачко-неретванскиот кантон наведува дека предистражните постапки се во тек, но досега никој не е повикан на информативен разговор, пренесуваат медиумите.
Студентите и граѓаните затоа излегуваат на улиците со јасно барање – одговорност и правда за жртвите.