Србија се подготвува за насилни судири во сабота, додека западните дипломати го предупредија претседателот Александар Вучиќ да не наредува брутално задушување на анти-владините протести.
Стотици илјади Срби се упатија кон главниот град, Белград, за да протестираат против наводната корупција и авторитаризам на Вучиќ. Српскиот парламент во петокот го ограничи пристапот до своите простории, а западните амбасади ги предупредија своите граѓани за ризик од насилство и нарушувања, потсетувајќи на крајот на режимот на Слободан Милошевиќ пред 25 години.
„Ова е на ниво што никогаш досега не е видено во Белград“, изјави Александар Матковиќ, опозициска фигура и поранешен зелен политичар. „Не верувам дека кој било политички актер може да го контролира ова. Токму во тоа лежи опасноста.“
ЕУ во петокот ги повика српските власти да го заштитат правото на демонстрантите мирно да се собираат и да ја обезбедат нивната безбедност. „Насилството мора да се избегне“, се вели во изјавата.
Властите очекуваат демонстрантите да упаднат во парламентот и во седиштето на националниот радиодифузер РТС, според шест лица со познавање на плановите за спроведување на законот.
Напнатоста е висока, со оглед на тоа што минатата недела во парламентот беа фрлани факели и чадни бомби, што неколку пратеници ги одведе во болница, по месеци улични протести од смртоносната несреќа на железничката станица минатата година, која беше обвинета за владина корупција.
Белград подготвуваше специјални полициски сили за да го задушат секое насилство и можеби да започнат пошироко задушување, од што не се исклучува ни прогласување на вонредна состојба, според службено лице од органите на редот. Владиниот портпарол негираше дека се разгледуваат такви планови, но изјави дека полицијата ќе направи сѐ за да го зачува мирот.
Американската амбасада во четвртокот им порача на своите граѓани да се држат подалеку од центарот на Белград и да се подготват за можни широко распространети насилства и прекини на комуникацијата и основните услуги.
Срѓан Цвијиќ од Центарот за безбедносна политика во Белград рече дека постои страв дека Вучиќ ќе ја „злоупотреби ситуацијата за пошироко задушување против студентите, активистите или граѓанското општество“.
„Тој се надеваше дека протестите ќе стивнат, но бидејќи добиваат сѐ поголем замав, тој го губи трпението.“
Протестите започнаа кога покрив на бетонска железничка станица се урна во северниот српски град Нови Сад во ноември, при што загинаа 15 лица. Студентите ги блокираа универзитетите и постепено привлекоа демонстранти од целата земја.
Канцеларијата на јавниот обвинител на ЕУ истражува „можна злоупотреба на средствата на ЕУ поврзани со железничката станица во Нови Сад“, изјави нејзината прес-служба за Financial Times. Овој орган е одговорен за истрага и гонење на измами и корупција со фондовите на ЕУ.
Бунтот веќе доведе до оставка на премиерката и се разви во најголемиот народен отпор од соборувањето на Милошевиќ по сличната ескалација на уличните протести во 2000 година. Српскиот лидер почина во притвор во Хаг за време на судењето за воени злосторства.
Вучиќ, поранешен министер за пропаганда под Милошевиќ, кој е на власт од 2012 година, преживеал големи демонстрации и во минатото.
Владиниот портпарол призна дека секое задушување би било залудно. „Не можеме да ставиме крај на студентските протести со една ноќ на претепувања. Тоа само би испровоцирало уште повеќе луѓе да излезат на улиците.“
Луѓе биле снимени како собираат цигли во парк во Белград, каде што приврзаниците на Вучиќ кампувале, а вреќи полни со камења и градежни материјали биле оставени на различни места низ центарот на градот, според тројца очевидци контактирани од FT.
Некои граѓански организации проценуваат дека до половина милион луѓе ќе се соберат во Белград во сабота, „повеќе луѓе отколку што кој било може да контролира“, рече Матковиќ. „Имаше помалку луѓе на улиците кога падна Милошевиќ.“