Турските акции се на пат да го забележат најлошиот неделен пад од глобалната финансиска криза во 2008 година, бидејќи загриженоста поради апсењето на главниот политички ривал на претседателот Реџеп Таип Ердоган не стивнува.
Турската лира ослабе за 4% оваа недела, и покрај агресивните мерки на централната банка, додека најновата распродажба на акции предизвика два последователни прекини на тргувањето на Истанбулската берза.
Политичка криза и економски потреси
Апсењето на градоначалникот на Истанбул, Екрем Имамоглу, кое опозицијата го нарече „обид за државен удар“, изгледа дека е кулминација на повеќемесечната правна офанзива против опозициските фигури, што е остро осудена како политички мотивиран обид за замолчување на несогласувањата.
По апсењето, низ целата земја избија протести, а илјадници граѓани маршираа низ улиците.
До 14:50 часот по Гринич, индексот BIST-100 (.XU100) падна за 7,82%, додека банкарскиот индекс загуби 9,37% по повторното отворање на тргувањето во 08:57. BIST-100 е на пат да забележи неделен пад од 15% — најлош од октомври 2008 година.
Турските државни доларски обврзници паднаа трет ден по ред, при што долгогодишните изданија изгубија 2 центи, а неделните загуби надминаа 3 центи — најголем пад од јануари 2024 година.
Во меѓувреме, трошокот за осигурување на турскиот долг од неплаќање се зголеми за 18 базични поени, достигнувајќи 322 поени — највисоко ниво од март 2024 година, покажаа податоците на S&P Global Market Intelligence.
Интервенции на централната банка
Централната банка, обидувајќи се да го ограничи падот, продаде околу 10 милијарди долари по рекордно ниското ниво на лирата во средата, според пресметките на економистите. Притоа, презеде мерки за ликвидност за да ја ограничи нестабилноста и побарувачката за девизи.
Дополнително, банката го суспендираше еднонеделниот репо-аукцион и ја зголеми ноќната кредитна каматна стапка на 46%, што економистите го оценија како заострување на монетарната политика за 350-400 базични поени.
Овие мерки се очекува да ги зголемат трошоците за финансирање, што може да се одрази негативно врз банкарските биланси, да ги зголеми каматните стапки на кредитите и да го намали обемот на кредитирање.
Реакции и очекувања
Министерот за финансии, Мехмет Шимшек, во петокот ги нарече пазарните флуктуации „привремени“ и изјави дека се преземаат неопходни мерки.
Шимшек, кој се сретна со членовите на Управниот одбор на Турската банкарска асоцијација (TBB) на вечера по повод прекинот на постот, нагласи дека економската програма на Турција продолжува да се спроведува со решителност и дека владата располага со потребните инструменти.
Централната банка, пак, вети понатамошно затегнување на политиката „во случај да се предвиди значително и постојано влошување на инфлацијата“.
Со овие случувања се намалија надежите за намалување на каматната стапка на следниот состанок на централната банка, закажан за 17 април.
До сега, централната банка ја намали каматната стапка за 750 базични поени од декември, на 42,5%, по 18-месечен циклус на затегнување кој стави крај на годините на неортодоксна политика.
„Ова ги уништи очекувањата за намалување на каматната стапка во април и предизвика распродажба на банкарските акции“, изјави Серхат Баскурт, раководител за алгоритамско тргување во ALB Yatırım, додавајќи дека последните потези на централната банка укажуваат на повисока од очекуваната побарувачка за девизи.
JPMorgan, по четвртоковото зголемување на ноќната каматна стапка, прогнозира дека банката ќе ја задржи каматната стапка непроменета на 42,5% во април, а ќе го продолжи циклусот на намалување дури од 19 јуни.
„Овие монетарни мерки се неортодоксни; сепак, охрабрувачки е да се види дека Централната банка на Турција презема чекори за да го ограничи ризикот од доларизација меѓу турските граѓани“, се вели во извештајот на JPMorgan.