Таен шпионски прстен кој дејствувал од Обединетото Кралство е разоткриен, откривајќи мрежа на прикриени оперативци кои спроведувале надзор, киднапирања и заговори за атентати во име на Кремљ, пренесува Инбокс7.
Истражувањето на Би-Би-Си открива како група бугарски државјани следеле руски дисиденти, новинари и политичари низ Европа, директно известувајќи го Јан Марсалек – бегалец и поранешен германски финансиски директор со врски со руската разузнавачка служба.
Операцијата излезе на виделина по апсењето и осудата на шест лица во судот Олд Бејли во Лондон, што претставува еден од најзначајните случаи на шпионажа во поновата британска историја.
Надзор и заговори за киднапирање
Една од главните мети бил Роман Доброхотов, руски новинар познат по разоткривањето на операции поддржани од Кремљ. Во 2021 година, тој бил следен од бугарската оперативка Катрин Иванова, која тајно го снимала на аеродромот во Будимпешта, а потоа ги известувала своите соработници преку шифрирани пораки на Телеграм.
Документи добиени од британските власти откриваат дека Марсалек и неговиот главен заменик, Орлин Русев, се договарале да го киднапираат Доброхотов и да го транспортираат во Русија. Телеграм-размените помеѓу нив детално опишуваат план за негово тајно изнесување од Обединетото Кралство со брод.
„Ако го донесеме во Калининград…“ напишал Русев во една порака. „Успешна операција на британска територија би била неверојатна по она со Скрипал“, одговорил Марсалек, алудирајќи на труењето на поранешниот руски агент Сергеј Скрипал во Солсбери во 2018 година.
Софистицирана шпионска опрема и врски со Русија
Русев, идентификуван како лидер на клетката во Британија, живеел во Грейт Јармут, каде што полицијата открила огромен арсенал на опрема за надзор. Истражителите заплениле врвни уреди за пресретнување комуникации, скриени камери и опрема за производство на лажни лични документи.
Неговиот директен претпоставен, Марсалек, порано бил главен оперативен директор на Вајеркард (Wirecard), германска финансиска компанија која пропадна во 2020 година. Сега бегалец од обвиненија за измама, Марсалек наводно се крие во Москва, одржувајќи врски со руската разузнавачка служба.
Властите тврдат дека Марсалек и Русев координирале собирање разузнавачки податоци во име на Кремљ, насочувајќи се кон украински војници кои тренирале во Германија, новинари и руски пребеганици.
Структурата на шпионската мрежа
Шпионскиот прстен се состоел од разнолика група оперативци:
Катрин Иванова, лабораториски асистент кој спроведувал физички надзор.
Бисер Џамбазов, медицински курир кој бил заменик на Русев.
Вања Габерова, козметичарка која користела социјални тактики за манипулација.
Тихомир Иванчев, декоратор кој бил задолжен за извидување.
Иван Стојанов, мешан боречки уметник задолжен за физичка заплашувачка тактика.
Судските докази открија дека Габерова имала задача да се спријатели со бугарскиот истражувачки новинар Христо Грозев, со цел да го манипулира. „Грозев изгледа закачен… Можеме полека да преминеме кон романса“, напишал Русев во порака на Телеграм.
Апсења и пресуди
Британските власти ја разбија мрежата во февруари 2023 година, апсејќи ги оперативците во координирани рации. Русев, Џамбазов и Стојанов признаа вина пред судењето, додека Иванова, Габерова и Иванчев негираа дека биле свесни за нивните шпионски улоги.
По долготрајно судење, поротата ги прогласи за виновни за заговор против националната безбедност. Тие ќе се соочат со пресуда во мај, а можните казни достигнуваат до 14 години затвор.
Постојана закана
Овој случај ги нагласува растечките загрижености за активностите на руските разузнавачки служби во Европа. Обвинителите предупредија дека ваквите операции се „највисоко ниво на сериозност“, демонстрирајќи го континуираниот обид на Москва да ги потисне несогласувањата и да ја поткопа безбедноста во странство.
Доброхотов, размислувајќи за случајот, испрати остра предупредувачка порака:
„Ако не се случи промена на режимот, ќе има нови тимови испратени да нè убијат или киднапираат. Така функционира Путин – без граници.“