Израелската економија е под сериозен притисок поради воени ангажмани на повеќе фронтови, додека владата се обидува да ги покрие зголемените трошоци преку даночни зголемувања, а високотехнолошкиот сектор останува нејзината клучна економска поддршка.
Откако милитантната група Хамас ја нападна земјата на 7 октомври 2023 година, Израел води интензивни борби во Појасот Газа и спроведува воздушни напади врз Либан, во одговор на ракетни и дронски напади од Хезболах. Минатата недела израелските сили погодија цели длабоко во Иран со цел да го ограничат неговиот нуклеарен капацитет.
Во 2024 година, воените трошоци на Израел пораснаа за 65% и достигнаа 46,5 милијарди долари, што претставува 8,8% од БДП – втор највисок удел во светот, по Украина, според податоци на Стокхолмскиот меѓународен институт за мировни истражувања (SIPRI).
Поради конфликтите, десетици илјади резервисти се повикани на должност, што предизвикува недостаток на работна сила. Дополнително, забраната за работа за палестински работници уште повеќе го усложнува пополнувањето на работните места. Во април, стапката на невработеност во земјата изнесуваше 3%.
Буџетот за 2025 година изнесува 756 милијарди шекели (околу 215 милијарди долари) – најголем во историјата на Израел – со 38,6 милијарди долари предвидени за одбрана, според „Тајмс оф Израел“.
„Воените трошоци се многу високи, а иднината е крајно неизвесна“, вели проф. Итај Атер од Универзитетот во Тел Авив за DW. „Ова ќе има влијание врз буџетот, дефицитот, економскиот раст и јавниот долг.“
Владата одговори со зголемување на ДДВ од 17% на 18%, како и повисоки давачки за здравствено осигурување и социјални придонеси.
И покрај економските шокови, секторите како висока технологија, одбрана и трговија со храна остануваат стабилни. Израел во 2024 година оствари рекорден БДП од над 540 милијарди долари.
Сепак, бројот на вработени во технолошкиот сектор почна да опаѓа за првпат по една деценија, покажува извештај на Израелската агенција за иновации. Дел од компаниите и кадрите размислуваат за релокација поради зголемените даноци.
„Иако краткорочните ризици растат, берзата и курсот на шекелот укажуваат дека инвеститорите веруваат во брз крај на конфликтот“, додава Атер.
Сепак, тој предупредува дека алтернативното сценарио – долготрајна војна на исцрпување со Иран – би го отежнало економското опоравување.
Покрај надворешните ризици, Атер посочува дека внатрешната социјална поделеност и судските реформи можат долгорочно да го загрозат економскиот потенцијал на земјата.