Соединетите Американски Држави извршија воздушни напади врз три главни нуклеарни објекти во Иран, во ескалација што ја вклучи Вашингтон директно во тековниот конфликт меѓу Израел и Иран. Иран ја осуди акцијата како „бесрамна агресија“ и предупреди на „вечни последици“.
Американски претседател Доналд Трамп, кој повторно има водечка улога во надворешната политика, изјави дека нападите ги „уништија“ капацитетите на Иран за збогатување ураниум, повикувајќи го Техеран да избере мир или да се соочи со „уште поголеми“ напади.
Министерот за надворешни работи на Иран ги нарече ударите „беспримерен чин на агресија“ и најави „далекусежна одмазда“. Според ирански државни медиуми, шефот на иранската нуклеарна програма Мохамад Еслам побара од Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) итна истрага и осуда на нападите.
МААЕ потврди дека по нападите не е забележано зголемување на радијациски нивоа. Сепак, генералниот директор Рафаел Маријано Гроси најави итен состанок на агенцијата поради „итноста на ситуацијата“.
Британската влада соопшти дека не учествувала во нападите, но била однапред информирана.
Енергетски пазар и страв од натамошна ескалација
Глобалните цени на нафтата се очекува да се зголемат кога ќе се отворат азиските берзи во понеделник, предупредуваат аналитичарите.
„Нападите ги туркаат тензиите на ново ниво, а стравот ќе се одрази како зголемена геополитичка премија на цените,“ изјави Карол Нахле, директорка на Crystol Energy за Би-Би-Си.
Цената на Брент нафтата во петокот заврши на 77,01 долари по барел, со раст од речиси 20% во последниот месец, но сè уште под нивото од минатата година.
Реакции од Израел и светските лидери
Израелскиот претседател Исак Херцог го нарече нападот „историски чекор“ и доказ за „длабокото и храбро сојузништво меѓу САД и Израел“. Тој предупреди дека „кампањата не е завршена“ и ги повика граѓаните да ги следат официјалните упатства.
Жителите на Израел утрово се разбудија со сирени за воздушен напад и мешани чувства.
„Ова можеби е пресвртна точка кон побезбедна иднина,“ вели адвокатка од северен Израел. Во Тел Авив, наставничката Рене изјави: „Добро е што имаме поддршка. Но, сите сме на раб на нерви.“
Што следува?
Дописниците на светските медиуми анализираат три можни одговори од Иран:
- итна воена одмазда,
- одложена стратегиска реакција,
- или воздржаност во очекување на меѓународна поддршка.
„Целиот Блиски Исток денес го задржува здивот. Прашањето е дали ова е почетокот на крајот на конфликтот или на нов, уште посмртоносен бран на насилство,“ вели регионалниот уредник на Ројтерс за Блискиот Исток.